အင်ဗာတာ(Inverter)အဲကွန်းနဲ့ ရိုးရိုး(Non-inverter)အဲကွန်းဘာကွာသလဲ?

 ⛔⛔အင်ဗာတာ(Inverter)အဲကွန်းနဲ့ ရိုးရိုး(Non-inverter)အဲကွန်းဘာကွာသလဲ?#ဘယ်ဟာကပိုကောင်းသလဲ?

♦ကျနော့်ကို ဘယ်အဲကွန်းကကောင်းသလဲလာမမေးပါနဲ့

ကျနော်မဖြေတတ်ဘူး

♦ဘယ်အဲကွန်းကမီတာခသက်သာလဲလာမေးမယ်?

အအေးနှုန်းကစက်မှာဖော်ပြတဲ့အတိုင်းတကယ်ဟုတ်ရဲ့လားလာမေးမယ်?

ဘယ်စက်တာရှည်ခံလဲလာမေးမယ်?

ဘယ်စက်အပိုပစ္စည်းပေါလဲလာမေးမယ်?

အာမခံစိတ်ချရလားလာမေးမယ်

ဆိုရင်တော့ တိတ်တိတ်ကလေးလာမေးပါ ကျနော်သိတာ လေးဖြေပေးပါမယ်။

🛑အင်ဗာတာဖြစ်စေရိုးရိုးဖြစ်စေ

အဲကွန်းတိုင်းက အခန်းထဲကအပူကို စုပ်ယူပြီး

အောက်ဒိုးယူနစ်ကနေ အပြင်ကို 

အပူစွန့်ထုတ်ပေးတာချင်းအတူတူပါ။

အအခန်းကိုအေးအောင်လုပ်​ ပေးတာချင်း အတူတူပါ။

🛑ပါဝင်တဲ့အစိတ်အပိုင်းအတွေကလည်းတူသလို

အလုပ်လုပ်ပုံကလည်းအတူတူပါ။

🛑ဒါဆိုဘာက မတူတာလဲဆိုရင် 

#အင်ဗာတာအဲကွန်းမှာတော့

ပါဝင်တဲ့အစိတ်အပိုင်းတွေထဲကမှ

 လျှပ်စစ်သုံးပြီးလည်ပတ်နေရတဲ့ မော်တာတွေဖြစ်တဲ့

♦️အခန်းတွင်းအင်ဒိုးယူနစ်တွေထဲကပန်ကာမော်တာ၊♦️အောက်ဒိုးယူနစ်တွေထဲကကွန်ပရက်ဆာမော်တာနဲ့ပန်ကာတွေရဲ့အလုပ်လုပ်တဲ့ အမြန်နှုန်းက အခန်းရဲ့အပူချိန်၊ရာသီဥတုနဲ့လူဦးရေလိုက်လို့ အလိုအ​ လေျာက် ပြောင်းလဲပြီး အတိုးအလျော့လုပ်လို့အမြန်နှုန်းကို ကစားပေးနိုင်တာပါ။ 

အဲဒီလိုအမြန်နှုန်းလျော့တော့ ဘာဖြစ်လဲဆိုရင် ကြာရှည်သုံးတဲ့အခါ ပျမ်းမျှအနေနဲ့တွက်ရင် မီတာခသက်သာတာပါပဲ။

💢မော်တာတွေရဲ့ လည်ပတ်နှုန်းက ၂၀%လျော့သွားတိုင်းအကြမ်းအားဖြင့် လျှပ်စစ်စားသုံးမှုက ၄၀% ကျော်လောက်သက်သာတာပါပဲ။

🛑ရိုးရိုးအဲကွန်းကတော့

ပန်ကာမော်တာတွေနဲ့ကွန်ပရက်ဆာရဲ့လည်နှုန်းက

အခန်းထဲမှာအေးသည်ဖြစ်စေပူသည်ဖြစ်စေ

ချိန်ညှိထားတဲ့အပူချိန်ထိမအေးမချင်း

လူကချိန်ထားတဲ့အတိုင်းလည်ပတ်နှုန်း

မပြောင်းလဲပဲစက်ကပုံသေအမြင့်ဆုံး

အမြန်နှုန်းနဲ့အမြဲအ လုပ်လုပ်နေမှာပါ။

သတ်မှတ်အပူချိန်ရောက်ပြီဆိုရင်လုံးဝရပ်သွားပြီး

အခန်းရဲ့အပူချိန်က ပြန်တက်ပြီး သတ်မှတ်ချိန်ညှိထားတဲ့အပူချိန်ကျော်တာနဲ့ ပြန်လည်ပါတယ်။

(ကွန်ပရက်ဆာက ခဏခဏ လည်လိုက်ရပ်လိုက်လုပ်ရင်

သက်တမ်းတိုနိုင်ပါတယ်၊ စမောင်းမောင်းချင်းမှာ

လျှပ်စစ်ဆွဲအားကိုများလို့ အကြိမ်ရေများများလည်လိုက်ရပ်လိုက်ဖြစ်လေ

လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ပိုကုန်လေပါ)

🛑အင်ဗာတာတွေမှာကတော့အခန်းထဲမှာ

ပူနေရင် ကွန်ပရက်ဆာနဲ့ပန်ကာတွေကို

မြန်မြန်လည်ပြီး အခန်းကိုသတ်မှတ်ထားတဲ့

အပူချိန်အနေအထားထိအေးစေဖို့

မြန်မြန်အလုပ်လုပ်ပေးမှာပါ ။

အေးမြသွားရင်တော့ လည်နှုန်းကိုလျော့ချပြီး

စွမ်းအင်ကိုချွေတာပေးပါလိမ့်မယ်။

အခန်းထဲမှာအရမ်းပူချိန်ဆိုရင်တော့ သူ့ရဲ့ကွန်ပရက်ဆာနဲ့ပန်ကာ‌ မော်တာတွေရဲ့လည်ပတ်နှုန်းက သာမာန်အဲကွန်းက လည်ပတ်နှုန်းထက်မြင့်သွားလို့ လျှပ်စစ်ပိုကုန်တဲ့အချိန်လည်းရှိပါတယ်။‌

♦️♦️အရေးကြီးတဲ့တချက်က

အင်ဗာတာအဲကွန်းသုံးတဲ့ အခန်းဟာ အပူမလုံ၊လေမလုံရင်၊စက်ရဲ့Capacityနဲ့မကိုက်ညီပဲ စက်အရွယ်ကသေးနေရင်အဲကွန်းကွန်ပရက်ဆာက High Speedနဲ့လည်‌ နေမှာဖြစ်လို့ လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ပိုသုံးစွဲပြီးမီတာခပိုကုန်ကျနိုင်ပါတယ်။

(လျှပ်စစ်မော်တာတွေက လည်နှုန်းမြန်လေလေ လျှပ်စစ်စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုပိုများလေလေပါ)

🛑အဲဒီလိုအခန်းမှာ

သတ်မှတ်အပူချိန်ရောက်ပြီဆိုတာနဲ့

အင်ဗာတာအဲကွန်းအများစုက ရိုးရိုးအဲကွန်းတွေမှာလို ကွန်ပရက်ဆာနဲ့ အောက်ဒိုးယူနစ်ကြီးတခုလုံးကို

လုံးဝရပ်တန့်ပစ်တာမျိုးမလုပ်ပဲ စက်ရပ်မပစ်ပဲ

အနိမ့်ဆုံးလည်ပတ်နှုန်းနဲ့ဆက်ပြီးတော့

လည်ပတ်နေစေပြီး လျှပ်စစ်ကိုချွေတာရင်း

အခန်းရဲ့အပူချိန်ကိုထိန်းပေးထားတဲ့အတွက်

ရံဖန်ရံခါ အပူများများထုတ်ဖို့ အခန်းကိုမြန်မြန်ပြန်အေးစေဖို့ လိုတဲ့အချိန်ကလွဲလို့

အမြဲတမ်းကြီး မြန်နှုန်းမြင့်မြင့်နဲ့လည်နေစရာမလိုပဲ

အခန်းကိုအေးနေအောင် 

အငြိမ်ထိန်းထားနိုင်ပါတယ်။

⛔အဲဒီလိုမတူညီမှုတွေကနေ

သုံးစွဲသူတွေအတွက်ဘာတွေ

အားသာစေသလဲဆိုရင်တော့

♦️ရိုးရိုးအဲကွန်းတွေကစက်မောင်းနေတဲ့တလျှောက်

အခန်းကသတ်မှတ်ထားတဲ့အပူချိန်ထိမအေးမချင်း

ပုံသေနှုန်းနဲ့ လည်နေတဲ့အတွက် နာရီနဲ့အမျှ လျှပ်စစ်

ကပုံသေနှုန်းနဲ့ကုန်နေပြီး မီတာခတက်နေမှာပါ။

⛔ပြည်တွင်းမှာရောင်းချနေတဲ့

ရိုးရိုးအဲကွန်းတွေအများစုကတော့ 

9000BTU/hr (တကောင်စက်)

တနာရီမောင်းရင် စက်အများစု

မီတာယူနစ်အနေနဲ့( 0.9)ယူနစ်

(တယူနစ်နီးပါ) တက်ကြပါတယ်။

တချို့စက်အနည်းစုပဲ 

တနာရီကို (0.7)ဝန်းကျင်လောက်သာတက်တာပါ။

⛔တနေ့ကို (၁၀) နာရီသုံးမယ်ဆိုရင်တော့

စက်အမျိုးအစားလိုက်လို့တနေ့ကို

လျှပ်စစ်ယူနစ် (၇) က ယူနစ်(၉) ကြား

ကုန်ကျပါလိမ့်မယ်။ တနှစ်ဆိုရင်တော့

✍🏻၉ ယူနစ် × ၃၆၅= ၃၂၈၅ယူနစ် ယူနစ်ကုန်ပါမယ်။♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️

✍🏻မီတာခအနေနဲ့ ၃၂၈၅ × ၁၂၀= ၃၉၄၀၀၀ ကုန်ကျနိုင်ပါတယ်။

၁၀နာရီထက်ပိုမောင်းရရင်တော့ ဒီထက်ပိုကုန်ပါမယ်။

♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️

⛔အဲဒီအချိန်မှာ အင်ဗာတာအဲကွန်းကိုသုံးရင်တော့

တနေ့စာအတွက် ကွန်ပရက်ဆာနဲ့မော်တာတွေဟာ

အခန်းထဲမှာအေးနေချိန်

မလိုအပ်ရင်ဖြည်းဖြည်းပဲလည်လို့

လည်နှုန်းလျော့လေလေ လျှပ်စစ်စွမ်အင်ကုန်တာ

သက်သာလေလေပါ။အဲဒါကြောင့် စက်သံလည်းငြိမ်တဲ့အပြင် မီတာခလည်းသက်သာစေပါတယ်။

⛔ရိုးရိုးစက်နှင့်ယှဉ်ရင်စက်အမျိုးအစားလိုက်လို့ ၃၀%ကနေ ၅၀%ကျော်ထိသက်သာနိုင်ပါတယ်။

⛔ဂျင်းအာဗာတာစက်တွေလည်းအများကြီးရှိပါတယ်။

ဆိုလိုတာက ရိုးရိုးNon inverterနဲ့ဘာမှမထူးတဲ့စက်တွေပြောတာပါ။ပိုလာတာက ‌ဆားကစ်တွေပိုလာတော့ မြန်မာပြည်လျှပ်စစ်နဲ့ စက်မြန်မြန်ပျက်တာပါပဲ။

⛔အဲဒါကြောင့်တနှစ်ရဲ့မီတာခအနေနဲ့

တကောင်အားအဲကွန်း(9000Btu/hr)

အင်ဗာတာစက်အမျိုးအစားလိုက်လို့

စက်တလုံးအနေနဲ့တနှစ်ကို 

ကျပ် 120000/- ဝန်းကျင်ကနေ 

200000/- ဝန်းကျင်ထိသက်သာနိုင်ပါတယ်။

⛔အင်ဗာတာအဲကွန်းနဲ့ရိုးရိုးအဲကွန်းရဲ့

ဝယ်ရင်းစျေးထက်

တလုံးကို လက်ရှိပေါက်စျေးအရ

တံဆိပ်အမျိးမျိုးလိုက်လို့ 

၁၀၀၀၀၀/- ကနေ ၃၀၀၀၀၀/-ဝန်းကျင်ပဲပိုကုန်လို့ 

တနေ့ ၁၀ နာရီနဲ့ တနှစ်ကျော်ကျော်

သုံးရင်ကို အတူတူကုန်ကျတာဖြစ်လို့

ရေရှည်မှာ အင်ဗာတာအဲကွန်းက 

ငွေကြေးပိုချွေတာနိုင်မှာပါ။

⛔စက်ရဲ့သက်တမ်းကလည်း ရိုးရိုးစက်နဲ့ယှဉ်ရင်

အရပ်အပြုနည်းလို့ ပိုပြီးသက်တမ်းရှည်ပါလိမ့်မယ်။

⛔အဲကွန်းအလုံးရေအများကြီးသုံးတဲ့ ဟော်တယ်၊တည်းခိုခန်းလို

အဆောက်အဦးတွေဆိုရင်တော့

အင်ဗာတာအဲကွန်းသုံးတဲ့ အဆောက်အဦးတွေက

အများကြီး ငွေကြေးချွေတာနိုင်မှာပါ။

♦️♦️အားသာချက်အားနည်းချက်အနေနဲ့♦️♦️

⛔အင်ဗာတာအဲကွန်းရဲ့စျေးနှုန်းက 

ရိုးရိုးစက်နဲ့ယှဉ်ရင်အနည်းဆုံး ကျပ်၁၀၀၀၀၀/- ကနေ ၃၀၀၀၀၀/-ဝန်းကျင်ထိပိုနိုင်ပါတယ်။

⛔အင်ဗာတာစက်က လျှပ်စစ်မီးမတည်ငြိမ်အတက်အကျများရင်ရိုးရိုးစက်လိုမဟုတ်မဟုတ်ပဲ လျှပ်စစ်ပိုင်းဆိုင်ရာ

ဆားကစ်တွေ အခန့်မသင့်ရင်ပျက်စီးတတ်ပါတယ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့်ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ဗို့အားနည်းရင်ကို

ကောင်းကောင်းအလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။

⛔အင်ဗာတာစက်ဟာရိုးရိုးစက်နဲ့ယှဉ်ရင်

အသံဆူညံမှုပိုနည်းလို့ အခန်းတွင်းမှာပိုပြီး

တိတ်ဆိတ် ငြိမ်သက်နေပါလိမ့်မယ်။အခန်းကို

အမြန်ဆုံးအေးမြစေပါလိမ့်မယ်။

အအေးနှုန်းတည်ငြိမ်စေပါလိမ့်မယ်။

⛔အင်ဗာတာစက်ဟာရိုးရိုးစက်နဲ့ယှဉ်ရင်

လည်အားကို အရမ်းမမြင့်စေပဲထိန်းချုပ်ပြီးထားလို့

လျှပ်စစ်သုံးစွဲမှု အများကြီးသက်သာတဲ့အတွက်

လစဉ်မီတာခတော့ ချွေတာနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

(စက်အမျိုးအစားလိုက်လို့ လက်ရှိသုံးစွဲနေတဲ့

အဲကွန်းစာရင် မီတာခ ၅၀%ကျော်ထိသက်သာတဲ့

အင်ဗာတာအဲကွန်းအမျိုးအစားတွေကို

ရွေးချယ်ဝယ်ယူသင့်ပါတယ်)

⛔အင်ဗာတာအဲကွန်းဟာ

 ဖုန်နဲ့အညစ်အကြေးထူထပ်ပီး၊ အင်းဆက်ပိုးတွေ များတဲ့နေရာဒေတွေမှာတပ်ဆင်သုံးစွဲရင်တော့ အောက်ဒိုးယူနစ်က လျှပ်စစ်ဆားကစ်တွေကို

ဒုက္ခပေးတတ်လို့ ထိန်းသိမ်းမှုစရိတ်ပိုကုန်ကျနိုင်ပါတယ်။ခဏခဏ Error တက်လို့ပျက်တတ်ပါတယ်။

⛔အင်ဗာတာအဲကွန်းတွေရဲ့အပိုပစ္စည်းတွေဟာရိုးရိုးအဲကွန်းရဲ့အပိုပစ္စည်းတွေနဲ့ယှဉ်ရင်တော့ 

စျေးနည်းနည်းပိုကြီးနိုင်ပြီး ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင်

ပြုပြင်နိုင်သူတော့နည်းပါးနေပါသေးတယ်။

ပြုပြင်စရိတ်တော့ ပိုကုန်တာရှိနေပါသေးတယ်။

(အပိုပစ္စည်းတွေတော့အလွယ်တကူရရှိနေပါပြီ)

⛔လူတိုင်းအင်ဗာတာအဲကွန်းတွေသုံးရင်တော့

လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ချွေတာနိုင်လို့ သဘာပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုပြီးထိန်းသိမ်းနိုင်သလို ပိုလျှံတဲ့လျှပ်စစ်ကို

တိုင်းပြည်အနေနဲ့အကျိုးရှိစွာသုံးစွဲနိုင်ပါမယ်။

(သုံးစွဲဖို့လည်းတိုက်တွန်းပါတယ်)။တကယ့်အစစ်ကိုပြောတာပါ။ဂျင်းအင်ဗာတာကတော့မထူးပါ။

အင်ဗာတာအဲကွန်းကို စျေးမတတ်နိုင်လို့သုံးစွဲဖို့အဆင်မပြေသေးရင်တောင်

သဘာဝပါတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းဖို့နဲ့စွမ်အင်ချွေတာဖို့

အင်ဗာတာမဟုတ်တဲ့ရိုးရိုးအဲကွန်းတွေထဲကမှ တချို့သော အင်ဗာတာအဲကွန်းနီးပါး လျှပ်စစ်သုံးစွဲမှု သက်သာတဲ့ပြည်တွင်းမှာရောင်းချနေပြီဖြစ်တဲ့ EER , COP မြင့်တဲ့ ရာသီဉတုနဲ့ကိုက်ညီတဲ့

အဲကွန်းအမျိုးအစားတွေကိုရွေးချယ်သုံးစွဲကြဖို့

တိုက်တွန်းပါတယ်။

#ကိုနန္ဒမိုး

မေရီမြင့် (၁၉၂၉- ၁၉၅၇) 👼👑

 

မေရီမြင့်သည် တစ်ခါက မြန်မာ့ရုပ်ရှင်​လောကတွင် ထင်ရှား​​​​သော ဂန္ထဝင်ရုပ်ရှင်သရုပ်​ဆောင် တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပြဇာတ် ၃၀ နှင့် ရုပ်ရှင် ၄၇ ကားတွင် သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ သူမသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များဝန်းကျင်တွင်ကျော်ကြားခဲ့သည်။ (ဒေါ်)တင်တင်မူ သီဆိုသည့် နာမည်ကြီး 'ရွှေလည်တိုင်' သီချင်း၏ မူရင်းသီဆိုခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ပတ် လည်ပတ်ခဲ့ပြီး ဟောလိဝုဒ်ကို ရောက်ဖူးသည်။ ယုဝတီကလောင်ရှင်များ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကာ ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုရှည်များရေးသားခဲ့သည်။ ကိုယ်တိုင်ရေး ဝတ္ထုရှည်ကို ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာလုပ်ပြီး ရုပ်ရှင်တစ်ကား ရိုက်ကူးဖူးသည်။ ဒါရိုက်တာ ရွှေဒုံးဘီအောင်၏ 'ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး' (၁၉၅၇) (တွဲဖက် သရုပ်ဆောင် မောင်မောင်တာ၊ မေသစ်) တို့ကို ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ 'ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး' ကားသည် ၁၉၅၇ ခုနှစ် အတွက် အမျိုးသမီး ဇာတ်ပို့ ထူးချွန်ဆုကို မေရီမြင့် ရရှိလိမ့်မည်ဟု ရွှေဒုံးဘီအောင်နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခန်း မြန်မာ့အသံ အင်တာဗျူးတွင် ဒါရိုက်တာ ရွှေဒုံးဘီအောင် ပြောကြားချက်ကို မှတ်သားရပေသည်။

မွေးဖွား

မသိန်းရှင်(ခ)အဲစန်

၅ မတ်၊ ၁၉၂၉

နမ့်ခမ်းမြို့၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ဗြိတိသျှဘားမား

ကွယ်လွန်

၆ မေ၊ ၁၉၅၇ (အသက် ၂၈)

ရန်ကုန်မြို့၊ မြန်မာနိုင်ငံ

အလုပ်အကိုင်

ရုပ်ရှင်မင်းသမီး၊ပြဇာတ်မင်းသမီး၊ အဆို​တော်၊စာ​ရေးဆရာ

ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ

ဖာတလုံးခေါင်းကျား ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး (၁၉၅၇)

အိမ်ထောင်ဖက်(များ)

ဗိုလ်မင်းဦး(ခ)ကိုလှကြည်

မိဘ(များ)

ဦးစိုင်းလုံခမ်းဟိန် + ​ဒေါ်နန်းဆွယ်ခက်ခမ်း

ရရှိသည့်ဆုများ

ရှန်ဟဲမယ်(၁၉၄၇)

#ငယ်စဉ်ဘဝ

အဖ ဦးစိုင်းလုံခမ်းဟိန်၊ အမိ ဒေါ်နန်းဆွယ်ခက်ခမ်းတို့မှ ၁၉၂၉ ခု၊ မတ်လ ၅ ရက်၌ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း နမ့်ခမ်းမြို့တွင် မွေးသည်။ မွေးချင်း ၃ ယောက်အနက် အထွေးဆုံးဖြစ်သည်။ နန်းရွှေဝင်းနှင့် စိုင်းအိုက်ထွန်း ဟူသော အစ်ကိုအစ်မများ ရှိသည်။ ငယ်အမည် မသိန်းရှင်၊ ရှမ်းအမည် အဲစန် ဖြစ်သည်။

ကုန်သည်မိဘများက နမ္မတူမြို့ကို ပြောင်းရွှေ့အခြေစိုက်သောအခါ တစ်ရပ်ကွက်တည်းနေ မခင်ဖုန်းတင့် (နောင် ယုဝတီဂျင်းဖောမယ်) နှင့် ရင်းနှီးကာ စာပေဘက် လိုက်စားလာသည်။

ဆရာမြို့၏ တိုင်းရင်းမြန်မာအလယ်တန်းကျောင်းတွင် တက်ကာ အင်္ဂလိပ်စာကို သူငယ်တန်းမှ အခြေခံရခဲ့သည်။ သတ္တမတန်းအထိ ကျောင်းတစ်ဖက်ဖြင့် ကျောင်းကပွဲ၊ ရပ်ရွာကပွဲများတွင် ကပြလေ့ရှိသည်။ မိဘများကလည်း အားပေးသည်။

၁၉၄၃ ခု၊ စစ်ဖြစ်လာသောအခါ နမ္မတူမှ ၁၄ မိုင်အကွာ မန်ဆန်ရွာသို့ စစ်ပြေးကြသည်။ မေရီမြင့်အဒေါ် ဒေါ်ခွန်နန်းနွယ်၏ ခင်ပွန်းမှာ နမ္မတူသတ္တုတွင်းမန်နေဂျာ အေဘား ဂျက် ဆိုသော နိုင်ငံခြားသားဖြစ်သည်။ ၁၉၄၅ ခုတွင် အဒေါ် ဒေါ်ခွန်နန်းနွယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရှန်ဟဲမြို့သို့ သွားနေသည်။

#ရှန်ဟဲမယ် မေရီမြင့်

ရှန်ဟဲတွင် မိတ်ကပ်၊ ဆံပင်ပြုပြင်ရေးသင်တန်း တက်သည်။ ကိုရီးယားများ တည်ထောင်ထားသော အနောက်တိုင်း အဆိုအကသင်တန်းကောလိပ်လည်း တက်ရောက်ရာ ကျောင်းဆင်းဒီပလိုမာလက်မှတ် ရခဲ့သည်။

ကိုရီးယားဆရာမ၏ တိုက်တွန်းချက်ကြောင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ရှန်ဟဲအလှမယ်ပြိုင်ပွဲ ဝင်ရာ အလှမယ်ဘွဲ့ ရသည်။ ရှန်ဟဲ၌ ၁၉၄၉ ခုအထိ နေထိုင်ခဲ့သည်။

#အနုပညာလောကအစ

ရှန်ဟဲမှ နမ္မတူသို့ ပြန်ရောက်သော် အနုပညာလောကသို့ ဝင်ရန် ရန်ကုန်သို့ ဆင်းလာသည်။ ရန်ကုန်တွင် အစ်မနှယ်ခင်သည့် ဒေါ်ခင်ဘုန်းတင့်အိမ်တွင် တည်းရင်း အေဝမ်းရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီသို့ မင်းသမီး လျှောက်သည်။ မြန်မာစကားပြော အသံဝဲရာ အသံထွက်ကားအတွက် လက်မခံခဲ့ပေ။

#ပြဇာတ်မင်းသမီး မေရီမြင့်

ဆရာ ရွှေဒုံးဘီအောင် မှတဆင့် ဝင်းဝင်းပြဇာတ်ရုံလောကနှင့် ဆက်မိသည်။ သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ပြဇာတ်တွင် ရှန်ဟဲမယ်မေဝမ်း အမည်ဖြင့် သရုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ယင်းပြဇာတ်တွင် တက္ကသိုလ်မျိုးချစ်က ရေတပ်ဗိုလ်၊ ခင်အုန်းမြင့်က အိန္ဒိယသူအဖြစ် သရုပ်ဆောင်ပြီး ရှန်ဟဲမယ်မေဝမ်းက တရုတ်မလေးအဖြစ် ပါဝင်သည်။

၎င်းနောက် ရှန်ဟဲမယ် ခင်စန်းမြင့်၊ ရွှေဒုံးဘီအောင် ရွေးပေးသည့် မေရီမြင့် စသဖြင့် အမည် ပြောင်းသုံးသည်။ အေဝမ်းမင်းသမီး မေမြင့် နှင့် ရုပ်ဆင်သည့်အတွက် ရှန်ဟဲမယ်မေရီမြင့် သာ အတည်ဖြစ်လာသည်။ ပြဇာတ်ပေါင်း ၃၀ ကပြခဲ့သည်။ စကားဝဲသည်ကို အပြင်းအထန်လေ့ကျင့်၍ မြန်မာလို ပီပီသသပြောနိုင်လာသည်။ အလင်္ကာကျော်စွာ ရွှေပြည်အေး ရေးစပ်သည့် 'ရွှေလည်တိုင်' သီချင်းမှာ အောင်သပြေရုပ်ရှင်မှ ကိုယ်တိုင်ရေး၊ ကိုယ်တိုင်ဇာတ်ညွှန်းခွဲ၊ ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာ၊ ကိုယ်တိုင်သရုပ်ဆောင်လုပ်ခဲ့တဲ့ 'ပင်မြင့်မာလာ' ဇာတ်ကားတွင် မေရီမြင့်ကိုယ်တိုင် သီဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကြည်ကြည်ဌေး သီဆိုခဲ့ဖူးပြီး ဝင်းဦး၏ 'မုန်းမေ့ပါနိုင်' ဇာတ်ကားတွင် တင်တင်မူ နောက်ဆုံးသီဆို ဓာတ်ပြားသွင်းခဲ့သည်။

#ကပြခဲ့သော ပြဇာတ်များ

1. သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ၁၉၄၉ ရွှေဒုံး ဘီအောင် တက္ကသိုလ်မျိုးချစ်၊ ခင်အုန်းမြင့်၊ ရှန်ဟဲမယ် မေဝမ်း ဝင်းဝင်း ရုံ 

2. ဝမ်းနဲ့မလွယ် သားမမယ် 

3. တီးတီးတို့ ဦးဘဇင် ဝင်းဝင်း ရုံ 

4. မိန်းမလိမ္မာ ရွှေဒုံး ဘီအောင် ကာဌေး ရုံ 

5. အသွင်မတူ ရွှေဒုံး ဘီအောင် ကာဌေး ရုံ 

6. ချစ်ကြွေး ရန်ကုန် ဘဆွေ 

7. မုန်းရခက်တယ် ဒဂုန် ဆရာတင် ဝင်းဝင်း ရုံ 

8. ချစ်နိုင်ငံ ဦးသုခ 

#ရိုက်ကူးခဲ့သော ဇာတ်ကားများ

ပြဇာတ်လောကမှ ရုပ်ရှင်လောကကို တက်လှမ်းခဲ့ရာတွင်လည်း အောင်မြင်မှုရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ မှ ၁၉၅၇ ခုနှစ်အတွင်း ရုပ်ရှင်ကား ၄၇ ကားရိုက်ကူးခဲ့ရသည်။

ကျိုက်ထီးရိုးသမိုင်း မျိုးအောင် တက်နေဝင်း ရုပ်ရှင် 

ရွှေနန်းကျင် မျိုးအောင် တက်နေဝင်း ရုပ်ရှင် 

လူရမ်းကား အေးမြင့် 

မဲဇာတောင်ခြေ ခင်မောင်ညွန့် 

ဖာတလုံးခေါင်းကျား ရွှေညာမောင် 

ဆည်တော်သခင်မ ဦးဘဇင် 

ဥမ္မာဒန္ဓီ

ကျားဗဟိန်း ဦးတင်ညွန့် 

မိုက်ဧကရီ ဦးမြမောင် 

ချစ်သံသရာ 

မိမွေဘမွေ မောင်လှတင် (ဒဂုန် ဆရာတင်-ဇာတ်ညွန်း) ဇေယျ၊ မျိုးချစ်၊ မြင့်မြင့်ဌေး၊ မေရီမြင့် 

ချမ်းမြေ့ရိပ်မြုံ 

နှစ်ဖက်ချွန် တက္ကသိုလ် ဝင်းဖေ ရွှေဘ၊ ကျော်ဖေ၊ မေရီမြင့် 

၅၂၈ ဦးညီပု မြင့်အောင်၊ ကြည်ကြည်ဌေး၊ ဘသစ်၊ ဘချစ်၊ မေရီမြင့် မရိုးဆန်း ဖလင် 

ဒေါက်တာ အောင်ကျော်ဦး ၁၉၅၇ ရွှေဒုံး ဘီအောင် မောင်မောင်တာ၊ မေသစ်၊ မေရီမြင့် ဗြိတိသျှဘားမား ရုပ်ရှင် 

ပင်မြင့်မာလာ မေရီမြင့် အောင်သပြေ ရုပ်ရှင် 

ဆူးနဲ့မာလာ 

လူ တင်ညွန့်၊ မေမြင့်၊ မေရီမြင့်၊ အေးငွေကြီး၊ ညွန့်မောင်ကြီး၊ စန်းဟံကြီး၊ ဦးကျော်သောင်း 

မုန်းပါနဲ့ မေရယ် 

ဗိုလ်တကာ့ ဘုရင် 

ဘွေသီဟာ 

ချစ်ရိပ်သာ 

မေ

(ဇာတ်ကားအမည်၊ ဒါရိုက်တာ၊ သရုပ်ဆောင်၊ ဇာတ်ညွန်း၊ ထုတ်လုပ်သူကို ပေါင်းရေးထားသည်)

 

#ရီမြင့်၏ ဖြေရှင်းချက်

နာမည်တက်လာရာ ကောလဟာလများ ထွက်ပေါ်လာ၍ ဗမာ့ခေတ်သတင်းစာ၌ အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းချက်ထုတ်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရသည်။[၁] လွန်ခဲ့သည့် (၆)လ၊ (၇)လ အချိန်မှစ၍ ယခုအချိန်အထိ ကျွန်မအပေါ်တွင် မလိုမုန်းထားရှိသူအချို့က မဟုတ်မမှန်သတင်းများကို လွှင့်ခဲ့သည်။ ထိုသတင်းမှာ ငွေသုံးထောင်ကို လက်ခံပြီး ဝတ်လစ်စလစ် ရုပ်သေရုပ်ရှင်ကားများ အရိုက်ခံသည်ဟု မမှန်သတင်း လွှင့်ခဲ့ကြရာ ၎င်းမမှန်သတင်းကြောင့် ကျွန်မ မေရီမြင့်တွင် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးနှင့် ဂုဏ်သရေထိခိုက်နေပါသဖြင့် အဆိုပါဝတ်လစ်စလစ်နှင့် ရုပ်ရှင်အရိုက်ခံခြင်းကို ခိုင်လုံစွာဖြစ်စေ၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြစ်စေ သက်သေအထောက်အထားနှင့် ပြနိုင်သူအား ကျွန်မ မေရီမြင့်က ဆုငွေ (၃၀၀)ကျပ်တိတိကို အချိန်မရွေး ချီးမြှင့်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း ဤသတင်းစာမှ ကြေညာအပ်သည်။

#ဒဂုန်ခင်ခင်လေး ကျေးဇူး

နမ္မတူမြို့တွင် ဆရာမလုပ်ခဲ့ဖူးသော စောမုံညင်းနှင့် ခင်မင်ရာမှ စာရေးခြင်းကို တတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဝမ်းကွဲညီမ နန်းခမ်းဖုန်းနှင့်အတူ အိမ်ငှားနေထိုင်ရင်း ဝတ္ထုတိုများရေးခဲ့သည်။ စောရှင်မွန် ကလောင်အမည်ကို ယူ၍ ရှမ်းဌာနီက ချယ်ရီတစ်ပွင့်၊ မျှော်လျက်မျှော်ဆဲ၊ ကြွေလွင့်ချယ်ရီ၊ မန်းရွှေနွယ်ဝေရီ စသည့် ဝတ္ထုတိုများကို ဒဂုန်ခင်ခင်လေး ထုတ်ဝေသော ယုဝတီဂျာနယ်သို့ ပို့သည်။ ဝတ္ထုရှည် ပင်မြင့်မာလာ ကို ရေးခဲ့ပြီး ကိုယ်တိုင်ဒါရိုက်တာလုပ်၍ မင်းသား ဇေယျ၊ ရွှေကို တို့နှင့် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။

ယုဝတီကလောင်ရှင်အသင်းဝင် မေရီမြင့်ကို ဆရာမကြီး ဒဂုန်ခင်ခင်လေးက မြို့ထဲတွင် တိုက်ခန်းငှားနေသည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်သည့်အတွက် သူမ၏ ဗမာ့ခေတ်သတင်းစာတိုက်ကြီးပေါ်တွင် သီးသန့်အခန်းပေး၍ စောင့်ရှောက်ထားသည်။ စာရေးရာတွင်လည်း စိတ်ရွှင်လန်းအောင်ထားခဲ့သည်။ အသက်ငယ်ငယ်နှင့် သရုပ်ဆောင်ကြေးအများအပြားရရှိနေသော မေရီမြင့်တို့ညီအစ်မကို ဒဂုန်ခင်ခင်လေးက ငွေစုခိုင်း၍ ကြည့်မြင်တိုင်နှင် ဗဟန်း ဝင်ဒါမီယာလမ်းပေါ်တွင် မြေတစ်ကွက်စီ ဝယ်ယူစေသည်။ မေရီမြင့်သည် ကနဦးသရုပ်ဆောင်ကြေး ၃၀၀၀ သာရသော်လည်း နောင်အခါ ၁၅၀၀၀ အထိ ရလာသည်။ ကြည်ကြည်ဌေး၊ မေသစ်၊ မြင့်မြင့်ခင် တို့၏ အနုပညာကြေးမျိုးအထိ ရရှိလာသည်။ ၁၉၆၀ ဝန်းကျင်က ထိပ်တန်းမင်းသား၊ မင်းသမီးတို့၏ သရုပ်ဆောင်ကြေးသည် ၂၀၀၀၀ သာ ဖြစ်သည်။ မင်းသမီးဖြစ်၍ သရုပ်ဆောင်ကြေးလျော့ရသည်ဟူ၍ မရှိပေ။

#ကမ္ဘာတစ်ပတ်ခရီး

၁၉၅၄ နှစ်ဦးတွင် ဗမာ့ခေတ် ဦးအုန်းခင်၊ ဒဂုန်ခင်ခင်လေးတို့နှင့်အတူ ဥရောပခရီးစဉ်ထွက်ခဲ့သည်။ လန်ဒန်မှ ကွင်းမေရီ သင်္ဘောဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ သွားသည်။ ဟောလိဝုဒ်ကို လေ့လာသည်။ ဒါရိုက်တာပညာရပ်ကိုလည်း လေ့လာသည်။ ဟောလိဝုဒ်မင်းသမီးဖြစ်ရန် ရည်မှန်းချက် ထားခဲ့သည်။

အပြန်ခရီး ၁၉၅၄ ခု၊ နိုဝင်ဘာတွင် ဂျပန်မှ အာရှနိုင်ငံများကိုလည်း ဝင်ခဲ့သည်။ ၆-လ ကြာ ခရီးစဉ်တွင် အီတလီ၊ ပြင်သစ်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ နော်ဝေ၊ ဆွီဒင်၊ လန်ဒန် ဟူသော ဥရောပနိုင်ငံများ၊ နယူးယောက်၊ ဆန်ဖရန်စ္စကို၊ ဟိုနိုလူလူ ကဲ့သို့ အမေရိကားရှိ မြို့နှင့် တိုကျို၊ ဟောင်ကောင်၊ ဘန်ကောက် သို့သော အာရှမြို့ကြီးများသို့ ရောက်သည်။

မိမိ၏စုဆောင်းငွေဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ပတ် ခရီးထွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ပတ်ခရီးစဉ်ကို စာအုပ်ရေးရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သော်လည်း အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ပေ။

#အချစ်ရေး

၁၉၄၉ ခု သစ္စာပန်းနှစ်ခိုင် ပြဇာတ်ကစဉ် ပရိသတ်ဖြစ်သူ ဗိုလ်ကြီးမြလှိုင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ရည်းစားအဖြစ်ရောက်ရှိခဲ့သည်။

ဗိုလ်ကြီးမြလှိုင်နှင့် မေတ္တာဇာတ်လမ်းဆုံးပြီး ၁၉၅၁ ခု ပြဇာတ်လောကသို့ဝင်လာသော မင်းသားခင်မောင်ကြည်နှင့် မေတ္တာမျှသည်။ သို့သော် ကိုခင်မောင်ကြည်သည် သက်ဆိုးမရှည်ခဲ့ပေ။ မေရီမြင့်အဖို့ လောကဓံတရားကို ပထမဆုံးရင်ဆိုင်ရခြင်းဖြစ်သည်။

၁၉၅၃ ခုတွင် ဝင်းဝင်းပြဇာတ်ရုံတွင် ပွဲကြည့်ပရိသတ် ဗိုလ်ကြီးမင်းဦးနှင့် သိကျွမ်းခဲ့ရပြီး ချစ်သူဘဝ ရောက်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်ကြီးမင်းဦးသည် တပ်မတော်ရေ(ပုသိမ်) တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည်။ ၁၉၅၅ ခု၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်တွင် လက်ထပ်ပြီး စမ်းချောင်းမြို့နယ် ရွှေလဝင်းလမ်းသို့ ပြောင်းနေကြသည်။

#ဘဝနောက်ဆုံးအချိန်

အိမ်ထောင်သက် ၂ နှစ်အကြာတွင် နေရာလွဲ သန္ဓေတည်ရောဂါ (သားဥပြွန်တွင် သန္ဓေတည်ခြင်း) ကို ခံစားရပြီး ၁၉၅၇ ခု၊ ဧပြီလ ၂၅ ရက်တွင် စံပြ သားဖွားခန်းသို့ တက်ရောက်ကာ ခွဲစိပ်ကု ခံခဲ့ရသည်။ သက်သာဟန်ပြလာ၍ ဆေးရုံမှဆင်းဟန်ပြန်စဉ် ၁၉၅၇ ခု၊ မေလ ၆ ရက်တွင် မွန်းလွဲ၌ အမောဖောက်ပြီး ညနေ ၃ နာရီခွဲတွင် အဆုတ်ရောင်ရောဂါနှင့် ကွယ်လွန်သည်။

ကွယ်လွန်ကြောင်းကို မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာက အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

ရုပ်ရှင်မင်းသမီး မေရီမြင့် ကွယ်လွန်သွားရပုံ

သားအိမ်တွင်သန္ဓေမတည်ဘဲ အူတွင် ထူးဆန်းစွာသန္ဓေတည်သဖြင့် ဧပြီလ၊ (၂၅) ရက်နေ့က စံပြသားဖွားခန်းသို့ တက်ရောက်ပြီး ဒေါက်တာကြည်ပေါနှင့် ခွဲစိပ်ကုသခဲ့သော နာမည်ကျော် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး မေရီမြင့်သည် မေလ၊ (၆)ရက်နေ့၊ ညနေ(၃)နာရီခွဲ အချိန်က ကွယ်လွန် အနိစ္စ ရောက်သွားရှာပြီ ဖြစ်ကြောင်း။

မေရီမြင့်သည် စံပြသားဖွားခန်းတွင် ကုသနေခဲ့ရာမှ သက်သာလာပြီး လူတွဲ၍ လမ်းပင် အနည်းငယ် လျှောက်နိုင်ပြီဖြစ်ရာ ဧပြီလ (၂၇) ရက်နေ့၌ ဆေးရုံမှ ဆင်းသက်နိုင်ရန် ဖြစ်သည်ဆိုကြောင်း။ သို့ရာတွင်မေလ၊ (၆)ရက်နေ့၊ နံနက် (၁၀) နာရီ အချိန်အထိ အခြေအနေ ကောင်းမွန်လျက် ရှိနေခဲ့သော်လည်း မွန်းလွဲပိုင်းလောက်၌ နမိုးနီးယား အဖျားဝင်လာခဲ့သဖြင့် အမောဖောက်၍ လာခဲ့ပြီး ညနေ (၃) နာရီခွဲလောက်တွင် ဘဝတစ်ပါးသို့ ပြောင်းသွားတော့ကြောင်း။ မေရီမြင့်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို ရေတပ်မတော်၏ ကားဖြင့် ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးသို့ ပို့ဆောင်လျက် ရေခဲတိုက်တွင် ထားရှိပြီး မပုပ်မသိုးရန် ဆေးထိုးထားကြောင်း။

ရုပ်ရှင်ပြဇာတ် အစည်းအရုံးမှ မေရီမြင့်၏ ရုပ်ကလာပ်ကို မေလ (၇) ရက်နေ့ နံနက်တွင် ဆေးရုံကြီးမှ ထုတ်ဆောင်လျက် ရန်ကုန်၊ သရက်တော ကျောင်းတိုက် အုတ်လှေကားကျောင်းတွင် နိုင်ငံတော် ရုပ်ရှင်နှင့် ပြဇာတ် အစည်းအရုံးမှ အလောင်းကို ပြင်ဆင်ထားရှိပြီး မေလ၊ (၈) ရက်နေ့တွင် ကြံတော သုသာန်သို့ သင်္ဂြိုဟ်ရန် ပို့ဆောင်မည်ဟု သိရကြောင်း။

ပဒေသာဖလင်မှ ဒါရိုက်တာဉာဏ၏ မာယာကြာခြည် ဇာတ်ကားကို ရိုက်ဆဲဖြစ်သည်။

ဒေါက်တာအောင်ကျော်ဦး ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားကြီး ပြသရန် ၄ ရက်အလိုတွင် ဖြစ်သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၂၈ နှစ်သာ ရှိသေးသည်။ [၃]

အကိုးအကား

↑ "ဗမာ့ခေတ် သတင်းစာ"။ ၁၉၅၃၊ မေ ၂၈။

↑ "မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာ"။ ၁၉၅၇၊ မေ ၇။

↑ မိုးမြင့်ဝင်း (အနုပညာဒီပလိုမာ) ၏ ရှမ်းပြည်ကရွှေမင်းသမီးကလေး ရှန်ဟဲမယ် မေရီမြင့် The First Music and News Journal, no.391, 1st July 2014, page 24

(Wikipedia) 

*** ဆိုင်း၊ အငြိမ့်၊ သီချင်းနှင့်ဟာသများ စာမျက်နှာမှကူးယူဖော်ပြသည်။

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတွေကို ဘယ်လိုရေးမလဲ ?

  

စာရေးတာက သင်လို့ ရသလား။ သင်လို့ ရတယ်။ ဒါပေမယ့် သင်တိုင်း မတတ်ဘူး။ တတ်အောင်က ကိုယ်တိုင် လုပ်ရတာ။ အဲသည့်လို ကိုယ်တိုင် လုပ်ဖို့အတွက် ရှေ့သွား နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးဆရာတွေက ဘယ်လိုများ ရေးလေ့ရှိသတုန်း။ ဒါကို နည်းနည်း နားလည်ရင်၊ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က အစဆွဲမိတာတွေ ပိုများလာမယ်။ အစဆွဲမိတာများလေလေ၊ နင်းမိတာများလေလေ ဖြစ်မယ်။ ဒါဆိုရင်တော့ လမ်းက ပိုဖြောင့်၊ ပိုလွယ်၊ ပိုလျှောက်ရ ကောင်းသွားတာပေါ့။ ဒါ့ကြောင့် သူများနဲ့ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က ထပ်တူ မကျပေမယ့်၊ သူများတွေ ဘယ်လိုလုပ်သလဲဆိုတာကို လေ့လာကြည့်ရင်၊ ကိုယ့်ကျရင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာ ပိုသဘောပေါက်မယ်။ ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံရေးဆောင်းပါး ရေးတဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုတွေ ရေးမလဲဆိုတာကို ယေဘုယျ တင်ပြချင်တယ်။ 

 ဗျုပ္ပတ်

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ရေးဖို့အတွက်၊ ရှုဒေါင့်ပေါင်းစုံကနေ ရေးလို့ ရတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကိုယ်က နိုင်ငံရေးကွင်းပြင်ကို ကြည့်တဲ့အခါ၊ ဘယ်ဒေါင့်ကနေ ဘယ်လိုကြည့်မလဲဆိုတာကို သေချာ ပြတ်ပြတ်သားသား ရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖြစ်ထားဖို့ လိုတယ်။ ဘယ်လို ချည်းကပ်ပုံတွေ ရှိတာလဲ၊ ဘယ်လိုအမြင်မျိုးတွေ ရှိထားတာလဲ၊ ဘယ်လိုမှန်ပြောင်းကို သုံးနိုင်သလဲဆိုတာကို သေချာ ဂ-ဃ-န-ဏ နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို ကြည့်တဲ့အခါ၊ အကြမ်းဖျင်းကတော့ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးကို ရေးမှာလား၊ ပြည်ပနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို ရေးမှာလား ဆိုတာ သေချာပိုင်းဖြတ်ရတယ်။ ဒါ့အပြင် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းတွေကို ကြည့်မလား၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ကြည့်မှာလား၊ လူထုသဘောထားအမြင်ကို ကြည့်မှာလား၊ မူဝါဒတွေ / ပေါ်လစီတွေကို ကြည့်မှာလား၊ လူမှု-စီးပွား အခြေအနေတွေကို ကြည့်မှာလား၊ သမိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စတွေကို ကြည့်မှာလား၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးကို ကြည့်မှာလား၊ ပဋိပက္ခတွေကို ကြည့်မလား စသည်ဖြင့် ကိုယ်ကြည့်မယ့် ဧရိယာကို ပြတ်ပြတ်သားသား ပိုင်းဖြတ်ထားရမယ်။ ဒါ့အပြင် အဲသည့်ဧရိယာကို ကြည့်တဲ့အခါ ဘယ်ဒေါင့်ကနေ ကြည့်မှာလဲ၊ ဘယ်မှန်ပြောင်းနဲ့ ကြည့်မှာလဲဆိုတာ ရှင်းလင်းရတယ်။ ဒါက အခြေခံယေဘုယျနားလည်သဘောပေါက်ထားရမယ့် အချက်ဖြစ်တယ်။ 

 ၁။ ကွင်းထဲက အဓိက ကစားသမားတွေကို သိရမယ်။  

နိုင်ငံရေးဟာ ဘောလုံးပွဲတစ်ပွဲနဲ့ တူပါတယ်။ ဘယ်သူတွေက အဓိက ကစားသမားတွေလဲ။ ရှေ့တန်းက ဘယ်သူတွေလဲ။ နောက်တန်းက ဘယ်သူတွေလဲ။ ကွင်းလယ်ကစားသမားက ဘယ်သူလဲ။ နည်းပြက ဘယ်သူလဲ။ ဘယ်အသင်းနဲ့ ဘယ်အသင်းတို့ ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြတာလဲ။ ကစားပွဲစည်းမျဉ်းက ဘာလဲ။ ဒိုင်လူကြီးက ဘယ်သူတွေလဲ။ ဘယ်ပရိသတ်က ဘယ်သူ့ကို အားပေးတာလဲ။ အရံလူတွေက ဘယ်သူတွေလဲ။ လူလဲကစားတာတွေက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံလဲ။ ဘယ်သူက ဘယ်ခြေရှိသလဲ။ ဘယ်အသင်းရဲ့ တိုက်စစ်ဗျူဟာ ဘာလဲ။ သူတို့ ဘယ်လို အပေးအယူ လုပ်ပြီး ကစားနေကြသလဲ။ ဘယ်ဘက်က အသာစီးရနေတာလဲ။ ယခင်က ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ဖူးရင်၊ ဘယ်အသင်းက ဘယ်လောက် အရှုံးအနိုင်ရှိခဲ့သလဲ။

တကယ်တော့ နိုင်ငံရေးဟာ တကယ့်ကစားပွဲကြီးပါပဲ။ အသင်းပေါင်းစုံ ဝင်ရောက် ကစားကြတဲ့ အဆင့်အဆင့်ပြိုင်ဆိုင်ရတဲ့ ကစားပွဲကြီးတစ်ခုနဲ့ တူပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အာဏာနိုင်ငံရေးဟာ အစုအဖွဲ့တွေနဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေ၊ ကစားသမားတွေဟာ များပြားစုံလင်လှပါတယ်။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးရေးဖို့အတွက်ဆိုရင်၊ နိုင်ငံရေးကစားကွင်းထဲမှာ ရှိတဲ့ အဓိက ကစားသမားတွေကို ကောင်းကောင်း သိနားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။ အဲသည့်အထဲမှာ နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့တွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ အစိုးရတို့၊ ပါတီတို့၊ စစ်တပ်တို့၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းနဲ့ လူထုအပေါ် ဩဇာတိက္ကမကြီးတဲ့သူတွေလည်း ပါနိုင်တယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေ၊ အမတ်တွေ၊ ဝန်ကြီးတွေ၊ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေ. စသည်ဖြင့် ပါနေတတ်တယ်။ ကိုယ်လေ့လာတဲ့ ဧရိယာအတွင်းမှာ ဘယ်သူတွေနဲ့ ဘယ်အဖွဲ့တွေဟာ အဓိက ကစားသမားတွေလဲဆိုတာကို သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ သူတို့ကို သရုပ်ခွဲစိစစ်နိုင်ဖို့လိုတယ်။ ပြီးတော့ တစ်ဦးချင်း၊ တစ်ဖွဲ့ချင်းကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါ၊ အဓိက နားလည်ရမယ့် ပထမဆုံးသော အခြေခံအချက်ဖြစ်တယ်။ [identify the key players and institutions]

 ၂။ လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးခေတ်ရေစီးကို နားလည်ရမယ်။ 

လက်ရှိ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မျက်မှောက်ရေးရာတွေကို သေချာ ဂ-ဃ-န-ဏ သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ အရင်က ဖြစ်နေတာတွေကိုချည်းပဲ သိနေရုံနဲ့ မရဘူး။ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်ကို ချိတ်ဆက်နိုင်ဖို့လိုတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အတိတ်ကိုလည်း နားလည်ရုံနဲ့ မပြီးဘူး။ လက်ရှိ မျက်မှောက်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးရေစီးကြောင်းကို နားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ ဒါကိုနားလည်မှ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ပီပီပြင်ပြင် ရေးနိုင်လိမ့်မယ်။ လက်ရှိ မျက်မှောက်ရေးရာတွေကို နားလည်ဖို့အတွက် ဘာလုပ်ရမလဲ။ သတင်းတွေကို ဖတ်ရမယ်။ အစိုးရ အစီရင်ခံစာတွေ၊ မူဝါဒအကျဉ်းတွေကို လေ့လာရမယ်။ လတ်တလော ထွက်ရှိလာတဲ့ သုတေသနစာတမ်းတွေ၊ သုတေသနအစီရင်ခံစာတွေကိုလည်း လေ့လာရမယ်။ သဘောထားကြေညာချက်တွေ၊ ထုတ်ပြန်ချက်တွေ၊ သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွေနဲ့ လက်ရှိ ကာလထဲမှာ ထူးခြားနိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ် ဇယားတွေကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒီကာလထဲမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ရှိသလား။ သို့မဟုတ် ဘယ်ဥပဒေကို အသစ်ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တာပဲ ဆိုတာမျိုးတွေ သိရမယ်။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ကာလထဲမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မျက်မှောက်ရေးရာနိုင်ငံရေးအဖြစ်အပျက်တွေကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်မှ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ပီပီပြင်ပြင်ရေးနိုင်လိမ့်မယ်။ [Monitor Current Events and Affairs]

 ၃။ နောက်ကွယ်က ဒဿနတွန်းအားကို လေ့လာရမယ်။ 

နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ အစိုးရတစ်ရပ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်တပ်တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လူမျိုးစုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ အမျိုးသားရေးအသင်းအဖွဲ့တစ်ခုပဲဖြစ်ဖြစ် နောက်ကွယ်ကနေ ဒေါက်နဲ့ ထားထားသလို တွန်းကန်ပေးထားတဲ့ ဒဿနတစ်ခုခု၊ အတွေးအခေါ်တစ်ခုခု ရှိနေတတ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်တဲ့သူဟာ သူတို့နောက်ကွယ်က ဒဿနတွန်းအားကို သေချာနားလည်သဘောပေါက်အောင် လုပ်ရပါတယ်။ နောက်ကွယ်က ဘယ်ဒဿန အတွေးအခေါ်၊ ဘယ်လို နှုန်းစံ တန်ဖိုးမျိုးကို အဓိကထားပြီး တည်ဆောက် ဖွဲ့စည်းထားသလဲဆိုတာကို နားလည်အောင် လုပ်ရမယ်။ နောက်ပြီးတော့ အဲသည့်လို သိလာတဲ့ ဒဿနအတွေးအခေါ်ရဲ့ အခြေခံသဘောတရားကိုလည်း ကြေကြေလည်လည် သဘောပေါက်ဖို့ လိုသေးတယ်။ အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုတာကို သိပေမယ့်၊ အဲသည့်အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုတာ ဘာလဲ၊ ဘယ်လိုလဲ၊ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတာကို နားမလည်ရင် မရဘူး။ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒလို့ သိပေမယ့်၊ အဲသည့် ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒဟာ ဘာလဲ၊ ဘယ်လိုလဲ၊ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတာကို နားမလည်ရင် မရဘူး။ ဒါ့ကြောင့် နောက်ကွယ်က ထောက်ထားတဲ့ ဒဿနတွန်းအားကို နားလည်သဘောပေါက်မှသာ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါမှာ ဒေါင်းဒေါင်းပြေး တင်ပြ ဆွေးနွေးပြီး သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိမယ်။ [Analyze ideologies and ideas]

 ၄။ လူထုရဲ့ သဘောထားအမြင်ကို သဘောပေါက်ထားရမယ်။ 

နိုင်ငံရေးဆိုတာ အများနဲ့ လုပ်ရတဲ့ကိစ္စပဲ။ နိုင်ငံရေးဆိုတာ လူထုကိစ္စပဲ။ ဒီတော့ ကြိုက်သော်ရှိ ၊ မကြိုက်သော်ရှိ။ လူထုရဲ့ သဘောထား၊ လူအများစုရဲ့ ဆန္ဒအမြင်ဆိုတာတွေကို နားစွင့်ရမယ်။ အမှုမဲ့အမှတ်မဲ့မနေရဘူး။ ဒါပေမယ့် လူထုဆိုတဲ့သဘောက သိပ်ကို ယေဘုယျဖြစ်လွန်းတယ်။ လူအများရဲ့ သဘောထားဟာ တစ်ဦးချင်းအနေနဲ့တော့ ကွဲလွဲချက်တွေ ရှိနိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် အများစုက ယေဘုယျအားဖြင့် ဘယ်လိုသဘောထားမျိုး၊ ဘယ်လိုအမြင်မျိုး ရှိသလဲဆိုတာကို နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးရေးတဲ့အခါ သိနားလည်ဖို့ လိုတယ်။ ခေတ်သစ်နိုင်ငံတွေမှာတော့ လူထုသဘောထားစစ်တမ်းမျိုးတွေကို သုတေသနနည်းအားဖြင့် လုပ်လာနိုင်ကြပါပြီ။ ဒီလို လူထုစစ်တမ်းတွေက အကန့်အသတ် ရှိပေမယ့် ယုံကြည်ရလောက်တဲ့ အချက်အလက်တွေဖြစ်ဖို့ များပါတယ်။ လူထုသဘောထားစစ်တမ်းတိုင်းက လုံးဝ ဥဿုံမှန်ကန်နေတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အကြောင်းအကျိုးညီညီနဲ့ နားလည်လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စစ်တမ်းတွေ၊ လေ့လာဆန်းစစ်ချက်တွေ၊ လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာပေါ်က ဆွေးနွေး ငြင်းခုန်မှုတွေကို သတိထားပြီး ကြည့်ရှုရမယ်၊ နားစွင့်ရမယ်။ လူထူသဘောထားအမြင်တွေက ဘယ်ဘက်ကို ဘယ်လိုမျိုး တိမ်းညွှတ်နေသလဲဆိုတာကို ကောင်းကောင်း နားလည်သဘောပေါက်မှသာ၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတွေ ရေးတဲ့အခါ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိလိမ့်မယ်။ [Assess Public Opinion]

 ၅။ မူဝါဒရေးရာ အငြင်းအခုန်တွေကို လေ့လာဆန်းစစ်ရမယ်။ 

ပေါ်လစီဒီဘိတ်တွေလို့ ပြောရမှာပေါ့။ ပေါ်လစီဒီဘိတ်တွေက ဘာတွေလဲဆိုတာ နားလည်အောင် လုပ်ရမယ်။ မူဝါဒရေးရာတွေကို ဆွေးနွေး ငြင်းခုန်နေသူတွေဟာ ဘယ်လို အထိုင်မျိုးကနေ ချည်းကပ်ပြီး ပြောနေတာလဲ။ ဘာကို ဦးတည် ရည်ရွယ်တာလဲ။ ဘယ်လို နေရာမျိုးမှာ မဟာဗျူဟာ ကွဲလွဲချက်တွေ ရှိနေတာလဲ။ ဘယ်လိုကိစ္စမျိုးကတော့ ဝိဝါဒ ကွဲစရာတွေဖြစ်နေတယ်၊ ဘယ်လိုအချက်မျိုးကတော့ အကျိုးစီးပွားချင်း ထိပ်တိုက်တိုးနေတယ်။ ဘယ်ကိစ္စကတော့ ကျဉ်းထဲကျပ်ထဲရောက်နေပြီး ရှေ့မတိုးသာ နောက်မဆုတ်သာ ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်လိုကိစ္စမျိုးကတော့ နှစ်ဖက်စလုံးက လက်မခံနိုင်စရာကိစ္စဖြစ်နေတယ်။ ဒီမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့စဉ်တုန်းက ဘယ်လို ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမျိုးတွေဖြစ်ခဲ့တယ်။ မူက ကောင်းပေမယ့် လူက မကောင်းတဲ့အခါ ဘယ်လို ကျရှုံးခဲ့ရတယ်. စတာတွေကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး၊ မူဝါဒ အငြင်းအခုန်တွေကို နားလည်သဘောပေါက်အောင် လုပ်ရမယ်။ ပေါ်လစီတွေကို အခြေအတင်း ငြင်းခုန်နေကြတာဟာ စကားလုံး တစ္ဆေအခြောက်ခံနေရတာလား။ သို့တည်းမဟုတ် အခြေခံမူတွေမှာ ကွဲလွဲချက်ရှိနေတာလား။ သို့မဟုတ် အကျိုးစီးပွားချင်း ထိပ်တိုက်တိုးနေတာလား။ ဒါမှမဟုတ် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း နားမလည်ဘဲ စကားများ ရန်ဖြစ်နေတာလား။ စတာတွေကို မေးနိုင်ရမယ်။ ဒီလိုနားလည်သဘောပေါက်မှသာလျှင်၊ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် ရေးတဲ့အခါမှာ နိုင်ငံရေးမြင်ကွင်းကို အပေါ်ယံထက် ပိုပြီး နက်အောင် တူးနိုင်ဆွနိုင်လိမ့်မယ်။ သို့မဟုတ်ရင်တော့ အပေါ်ယံ ရှပ်ပါးလေးပဲ ရေးနိုင်တဲ့ ခပ်တိမ်တိမ် ဆောင်းပါးမျိုးပဲဖြစ်မယ်။ [Examine Policy Debates]

 ၆။ လူမှု-စီးပွားအခြေအနေတွေကို လေ့လာသုံးသပ်ရမယ်။ 

လူမှုစီးပွားအခြေအနေအောက်မှာ ဘယ်လိုအကြောင်းအရာတွေကို နားလည်ဖို့ လိုမလဲ။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ဟာ ကိုယ်ရွေးချယ်တဲ့ အကြောင်းအရာကို မူတည်ပြီးတော့ လူမှု-စီးပွားရေးရာတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ပတ်သက်တာမျိုးဖြစ်ချင်မှဖြစ်မယ်။ ဒါပေမယ့် တိုက်ရိုက် ပတ်သက်သက် မပတ်သက်သက်၊ နိုင်ငံအတွင်းမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ လူမှုစီးပွားအခြေအနေကို နားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ စီးပွားရေးက တက်နေလား၊ ကျနေလား။ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးအခြေအနေတွေ ဘယ်လို ရှိသလဲ။ လူတွေရဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲ၊ လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် စားဝတ်နေမှု အခြေအနေတွေနဲ့ ဝင်ငွေ ရပေါက်ရလမ်းတွေက ဘယ်လို အနေအထားမျိုးမှာဖြစ်နေသလဲ။ လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး အခြေအနေတွေက ဘယ်လို ဖြစ်နေသလဲ။ လူတွေရဲ့ နေထိုင် သွားလာ ရွှေ့ပြောင်းမှု ပုံစံတွေက အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲဆိုတာကို နားလည်ရမယ်။ ဒီလို လူမှုစီးပွား အခြေအနေတွေဟာ နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးတာကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သလို၊ အစိုးရရဲ့ ပေါ်လစီအတိမ်းအညွှတ်တွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်တယ်၊ ပဋိပက္ခတွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ ဘာလို အကြောင်းအကျိုးတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးဖြစ်နေသလဲဆိုတာကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါမှ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါမှာ နောက်ခံအသိဗဟုသုတဟာ ကြွယ်ကြွယ်ဝဝဖြစ်မယ်။ [Evaluate Socio-Economic Factors]

 ၇။ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုနဲ့ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စနစ်ကို စနည်းနာပါ။ 

များသောအားဖြင့်တော့ နိုင်ငံရေးအရ တည်ငြိမ်လား၊ အုပ်ချုပ်ရေးအရ တည်ငြိမ်လား၊ မူဝါဒအရ တည်ငြိမ်လားဆိုတာတွေကို လေ့လာကြည့်ရတာပါ။ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စနစ်က ထိရောက်ရဲ့လား။ အားရှိပါးရှိ ဖြစ်ရဲ့လား။ နိုင်ငံရေးတွေမှာ အစွန်းနှစ်ဖက် အားပြိုင် လွန်ဆွဲမှုတွေ သိပ်ကို ပြင်းထန်နေသလား။ ခြစားမှု လာဘ်စားမှု အဂတိလိုက်မှုတွေက ဘယ်သို့ ဘယ်ပုံဖြစ်နေသလဲ။ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှု အတိုင်းအတာက ဘယ်လောက်အထိ ရှိသလဲ။ အစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစွမ်းရည်က ဘယ်လောက် စမတ်ကျကျ ဖြစ်သလဲ။ ဒါတွေကို ခြုံငုံလေ့လာထားရတာပါ။ အဲသည့်လို ပြောတဲ့နေရာမှာလည်း ဗဟိုအစိုးရ၊ ပြည်နယ်အစိုးရနဲ့ ဒေသန္တရအစိုးရအလွှာတွေမှာ အလွှာအလိုက် ဆင်းပြီး ကြည့်သင့်က ကြည့်ရပါတယ်။ ဒေသအဆင့်မှာပဲ နားလည်နေမျိုး မဖြစ်ရသလို၊ ဗဟိုအဆင့်မှာပဲ တစ်ပြီး အောက်ကို ဆင်းမကြည့်နိုင်တာမျိုးလည်း မဖြစ်ရဘူး။ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုနဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တွေကို နားလည်သဘောပေါက်ထားဖို့ လိုတယ်။ ဒါမှသာ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါ အခြေအနေကို ကောင်းကောင်းနားလည်သဘောပေါက်ပြီး စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ သုံးသပ်နိုင်စွမ်း ရှိလိမ့်မယ်။ [Assess Political Stability and Governance]

 ၈။ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေကို စဉ်းစားပါ။ 

နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေကို ရေးတဲ့အခါမှာ၊ နိုင်ငံတွေဟာ သူ့ချည်းသီးသန့် သီးခြားနေထိုင် ရပ်တည်ကြရတာမျိုး မဟုတ်ဘူးဆိုတာ နားလည်ပါ။ နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံအချင်းချင်း ကူးလူးဆက်ဆံမှုတွေ ရှိတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ၊ စီးပွားရေးအရ၊ စစ်ရေးအရ၊ သံခင်းတမန်ခင်းအရ ဆက်ဆံမှုတွေ ရှိတယ်။ အထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေက နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ ဒွေးရောယှက်တင်ဖြစ်နေတတ်တယ်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှု ဩဇာကလည်း ရှိနေတယ်။ ဒါတွေကို အကြမ်းဖျင်းနားလည်သဘောပေါက်ရမယ်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးလို့ ပြောရင် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေ ပါလာပြီ။ သံတမန်ဆက်ဆံရေး အခြေအနေတွေ ပါလာပြီ။ မဟာမိတ်ဖွဲ့တာတွေ၊ စစ်ရေးစာချုပ်၊ စီးပွားရေး - ကုန်သွယ်ရေး စာချုပ်တွေ ပါလာပြီ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံမှာ ပါဝင်ကပြရတာတွေ ပါလာပြီ။ ဒါ့အပြင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပေါင်းစည်းဆက်ဆံမှုတွေ ပါလာပါပြီ။ ဒါတွေကို သေချာ နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးဟာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးအခြေအနေတွေနဲ့ တနည်းမဟုတ် တနည်း ပက်သက်ဆက်နွှယ်နေတယ်။ [Consider International Relations]

 ၉။ ဖြစ်တန်ချေ လားရာနဲ့ စိန်ခေါ်ချက်တွေကို သရုပ်ခွဲပါ။ 

နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်က အတိတ်က အကြောင်းကို ရေးတာလည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ကို မူတည်ပြီး ရေးတာလည်းဖြစ်မယ်။ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်ကို ချိတ်ဆက်ပြီး ရေးတာလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်မယ်။ အမျိုးမျိုးဖြစ်နိုင်တယ်။ ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်ဖြစ် အနာဂတ်ကို မျှော်ကြည့်ပြီး ဖြစ်တန်ချေတချို့ကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါ့အပြင် လက်ရှိ ကြုံတွေ့နေရတဲ့စိန်ခေါ်ချက်တွေက ဘာတွေလဲ။ ဥပမာအားဖြင့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးကို သက်ရောက်နိုင်တဲ့ အချက်တွေထဲမှာ နည်းပညာကိစ္စ၊ လူဦးရေ အရွှေ့အပြောင်းကိစ္စ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိစ္စနဲ့ ပထဝီနိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေဟာ စုပေါင်းသက်ရောက်နေတာပဲဖြစ်တယ်။ ဒါတွေရဲ့ ဖြစ်တန်ချေ၊ ဖြစ်နိုင်ချေ၊ ဖြစ်လာနိုင်မယ့် လားရာတွေကို တွက်ဆဖို့ လိုတယ်။ ဘယ်လို စိန်ခေါ်ချက်တွေရှိနေသလဲဆိုတာလည်း အကဲဖြတ်နိုင်ရမယ်။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အသိနဲ့ နားလည်မှု ထုထည်ကို ဖြည့်ထားရသလို၊ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်စွမ်းကိုလည်း ဒီဂရီမြှင့်ထားရတယ်။ [Analyze Challenges]

မှတ်ချက်။။ နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ဟာ [Evidence-based Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊ [Opinion Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊ [Analytical Article] တစ်ပုဒ်လည်းဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်နေပါစေ အခု ကျနော် တင်ပြခဲ့တဲ့ ကိစ္စတွေကိုတော့ တိုက်ရိုက် သုံးသည်ဖြစ်စေ၊ တိုက်ရိုက် မသုံးသည်ဖြစ်စေ --- နားလည်သဘောပေါက်ပြီး လေ့လာဆန်းစစ်ထားနိုင်ရပါလိမ့်မယ်။ စာဖြစ်အောင် ရေးဖို့အတွက် နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို အားထုတ်ရာမှာ ဒီလောက် လိုချင်မှ လိုပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုယ်ကိုယ်တိုင်က နိုင်ငံရေးဆောင်းပါးပေါင်း ရာချီရေးဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ထားတယ်ဆိုရင်တော့ အခု ကျနော် တင်ပြတဲ့အချက်တွေဟာ မဖြစ်မနေ နားလည်သဘောပေါက်ထားရမယ့် အချက်တွေဖြစ်တယ်။ 

မင်းသေ့ 

၁၁ ၊ ဧပြီ ၂၀၂၄

“ပြဿနာက ကိုယ် ဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါ”

 “ပြဿနာက ကိုယ် ဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါ”

🔳 တစ်ယောက်နဲ့ ပြဿနာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလူရဲ့အလွန် ဖြစ်နိုင်တယ်။

နှစ်ယောက်နဲ့ ပြဿနာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလူရဲ့အလွန် ဖြစ်နိုင်သေးတယ်။

၄-၅ ယောက်မကနဲ့ ဖြစ်လာတယ်။ ဖြစ်တဲ့လူပဲ ပြောင်းသွားတယ်၊ ကိုယ်ကတော့ မပြောင်းဘူးဆို ပြဿနာရဲ့ အရင်းခံက ကိုယ်များဖြစ်နေသလား ပြန်စဉ်းစားကြည့်သင့်ပါတယ်။

🔳 ဒီနေရာမှာ ကိုယ်က မြင်ရင် မြင်တဲ့အတိုင်း ပြောတတ်သူ၊ အားမနာတတ်သူ၊ လက်ပိုက်ကြည့်မနေတတ်သူမို့ လူမုန်းများတာမျိုးနဲ့တော့ မရောထွေးစေလိုဘူး။

လူတွေကြားမှာ နေတဲ့အခါ အများနဲ့ အဆင်ပြေဖို့ သူတို့အကြိုက်ပဲ လိုက်နေရမယ် ဆိုတာက အဓိပ္ပါယ်မရှိဘူး။ လူများတိုင်းလည်း မှန်နေတာမှ မဟုတ်ပဲကိုး။

အဲဒီလို လူတွေမှာကျ ယုံကြည်မဲ့သူ၊ အလုပ်တွဲလုပ်မဲ့သူတွေ ရှိတယ်။ အမြင်မတူတာကို လက်ခံပေးနိုင်ရင်၊ အလုပ်နဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ခွဲခြားနိုင်ရင် သူတို့နဲ့ ဘာပြဿနာမှ မရှိဘူး။ ကုန်ကုန်ပြောရရင် လူကို ကြည့်မရရင်တောင် မူအရတော့ သူ့ကို လေးစားလို့ရတယ်။

🔳 အပေါ်မှာ ပြောခဲ့တဲ့ လူပုံစံမျိုးကျ သူ့ရဲ့ Personality, Attitude စတဲ့အပိုင်းတွေမှာ ပြဿနာ ရှိနေတာ။

ငါပဲ မှန်တယ်၊ ငါပဲ ကောင်းတယ်၊ တစ်လောကလုံးက မကောင်းဘူး၊ ဒီလိုအတွေးတွေ ရှိကြတယ်။ အဝေဖန်လည်း မခံနိုင်ဘူး။ တစ်ခုခုဆို လိုတာထက် ပိုပြီး အလွန်အကျွံ တုံ့ပြန်တယ်။ ဒီတော့ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိသမျှ လူအားလုံးဟာ သတိနဲ့ နေနေရတယ်။ နည်းနည်းကလေးမှ အတိမ်းအစောင်း မခံဘူး။ စကားအမှား မခံဘူး။ ဒါ့အပြင် သူ့မပြောတာတွေကိုလည်း သူ့ဟာသူ အဓိပ္ပါယ်ကောက်ပြီး ပြဿနာ ရှာနေတတ်သေးတယ်။

🔳 အရင်က စာတွေထဲလည်း ထည့်ရေးဖူးပါတယ်။

တစ်ခါက အဖိုးကြီးတစ်ယောက် အိပ်နေတုန်း သူ့မုတ်ဆိတ်မှာ မြေးလေးတွေက နောက်ပြောင်တဲ့သဘောနဲ့ အင်မတန် အနံ့ပြင်းတဲ့ ခရင်မ်တွေ သွားသုတ်ထားသတဲ့။ အဲဒါနဲ့ အဖိုးကြီးက နိုးလာတော့ အဲဒီအနံ့ ဆိုးဆိုးကြီးကို ရနေတာပေါ့။

ဘယ်နားမှာလဲ လိုက်ရှာတယ်၊ မီးဖိုချောင်ထဲ သွားတော့လည်း ဒီအနံ့၊ အိမ်ရှေ့ ထွက်တော့လည်း ဒီအနံ့၊ ဘယ်သွားသွား အနံ့က ရနေတော့ သူက ပြောလိုက်တယ်၊ ဟာ တစ်အိမ်လုံးလည်း နံစော်နေတော့တာပါလားတဲ့။ အမှန်တော့ အနံ့က သူ့မုတ်ဆိတ်မှာပဲ ရှိနေတာ။ ဒါပေမဲ့ သူကတော့ တစ်လောကလုံးက အနံ့ထွက်နေတယ်ပဲ ထင်နေတယ်။

လက်တွေ့ဘဝမှာလည်း အဲ့ဒီလိုလူတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ပြဿနာရဲ့ အရင်းခံက သူ့မှာ ရှိနေတာ။ ဒါပေမဲ့ သူ့ကိုယ်သူ သတိမထားမိဘူး။ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုပဲ လက်ညှိုးထိုးနေမိတတ်တယ်။

🔳 Narcissistic Personality Disorder ဆိုတာလည်း ဖတ်ဖူးကြမယ် ထင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အရေးကြီးတဲ့သူအဖြစ် အလွန်အမင်း အထင်ရောက်နေတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။

လူတွေဆီက Attention ကို လိုချင်တယ်။ တောင့်တတယ်။ မရရအောင်လည်း လုပ်တယ်။ အလေးစားခံချင်တယ်။ အဲဒီလိုရဖို့အတွက် ဘာမဆို လုပ်ဖို့ ဝန်မလေးဘူး။ ဘယ်သူ့ကို ထိုးချဖို့မှ နောက်မတွန့်ဘူး။ မနာလိုစိတ်လည်း များတယ်။ ခက်ထန်တယ်။ ကိုယ့်ထက် နိမ့်ပါးတဲ့သူဆို သိပ်အနိုင်ကျင့်တယ်။

အပေါ်ယံကြည့်လိုက်ရင် သန်မာသယောင်၊ ရဲတင်းသယောင်၊ ခက်ထန်သယောင် ထင်ရပေမဲ့ အတွင်းထဲမှာ ပြိုလဲနေတယ်။ မိမိကိုယ်မိမိ လေးစားမှု ပျောက်ဆုံးနေတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ နည်းနည်းကလေးတောင် ဝေဖန်မခံနိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ ပြောလိုက်တာနဲ့ ဝုန်းခနဲ ထလောင်သွားတတ်တယ်။

🔳 အဲဒီလို လူတွေဟာ အလုပ်အကိုင်၊ မိသားစု၊ အိမ်ထောင်ရေး ဘယ်တစ်ခုမှာမှ အဆင်ပြေတယ်ရယ်လို့ မရှိဘူး။ သူပဲအမှန်၊ သူပဲအကောင်း ဖြစ်နေတော့ ဘယ်သူနဲ့မှလည်း ရေရှည်အဆင်မပြေဘူး။ အဲဒီလို အများနဲ့ မဝင်ဆံ့တဲ့အတွက် Sense of belonging က ပျောက်ဆုံးနေတယ်။ သူ့အနားမှာ ဘယ်သူမှ မရှိသလို ခံစားနေရတယ်။ ဒီအခါ သူ့ရဲ့ စိတ်အခြေအနေက ပိုဆိုးလာပြီး အပြုအမူတွေကလည်း ပိုခက်ထန်လာတယ်။ လူတွေက ပိုစွန့်ခွာလာတယ်။ အဲဒီလိုနဲ့ပဲ သံသရာ လည်ကုန်တော့တာပေါ့။

အကြောင်းရင်းကို အတိအကျ မသိပေမဲ့ မျိုးဗီဇနဲ့ ဆိုင်သလို၊ ငယ်ဘ၀ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့လည်း ဆိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အလွန်အမင်း ချီးကျူးမြှောက်ပင့် အလိုလိုက်ခံခဲ့ရတာ၊ ဒါမှမဟုတ် လျစ်လျူရှုခံခဲ့ရတာတွေ ကြုံဖူးရင် အဲဒီလို ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေထက်စာရင် အမျိုးသားတွေမှာ ပိုပြီး တွေ့ရတတ်တယ်။

🔳 Self-awareness အားနည်းတဲ့အတွက် ကျွန်တော်/ ကျွန်မမှာတော့ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ပြဿနာ ရှိနေပြီလို့ သတိထားမိဖို့ သိပ်ခက်ပါတယ်။ သွားပြောရင်တောင် ပြောတဲ့သူကို ရန်ပြန်တွေ့ဦးမှာကို။

ပြဿနာက သူ့မှာ ရှိနေတဲ့အတွက် ဘဝက ဘယ်လိုမှ နေမပျော်ဘူး။ စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိတ်ပူပန်မှုတွေ အမြဲမပြတ် ကြုံနေရမယ်။ အဲဒီအတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးဖို့ လုပ်ရင်းနဲ့မှ ဒီအကြောင်းရင်းခံကို သတိထားမိလာတာမျိုးပဲ အဖြစ်များတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

(သတိချပ်စေလိုတာကတော့ အပေါ်က အချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီနေတိုင်း တစ်ယောက်ယောက်ကို Narcissistic Personality Disorder ရှိနေပြီဆိုပြီး လွယ်လင့်တကူ တံဆိပ်မကပ်မိဖို့ပါပဲ။ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပညာရှင်တွေရဲ့ စစ်ဆေးမှုနဲ့သာ အတည်ပြုနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Knowledge တစ်ခုအနေနဲ့ပဲ သိထားစေချင်တာပါ)

🔳 အဓိကကတော့ အစွန်းနှစ်ဖက် လွတ်ဖို့ပဲလို့ မြင်ပါတယ်။ အဲဒီအလယ်အလတ်လမ်းစဉ်က အရာအားလုံးမှာ အရေးကြီးတယ် ဆိုတာကို ကြာလေ ကြာလေ ပိုသဘောပေါက်လာလေပဲ။

တစ်ယောက်ယောက်နဲ့ အဆင်မပြေတိုင်း ငါ့အမှား၊ ငါ့အပြစ်၊ ငါ့ဘက်က လိုအပ်သွားတာ ဆိုပြီး တွေးနေတာကလည်း အခါခပ်သိမ်းမှာ အဆင်မပြေဘူး။

အဲဒီလိုပဲ၊ ငါပဲ အမှန်၊ ငါပဲ အကောင်း၊ လက်မတထောင်ထောင်၊ လက်ညှိုးတထိုးထိုး လုပ်နေတိုင်းလည်း အဆင်မပြေဘူး။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြန်ဆန်းစစ်ဖို့၊ သိအောင်လုပ်ဖို့ကတော့ အရေးကြီးဆုံးပါပဲ။

🔳 ဒါကြောင့်ပဲ Self-awareness ဟာ EQ အားကောင်းဖို့အတွက် အခြေခံအကျဆုံး Foundation လို့ ပြောရတာပါ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်မှ သတိမထားမိဘဲနဲ့ ကိုယ့်ခံစားချက်တွေကို သူများအပေါ် ပုံမချမိ​အောင် ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့၊ တစ်ပါးသူဘက်က ဖြည့်တွေးတတ်ဖို့၊ အများနဲ့ ဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေဖို့ဆိုတာ ဘယ်နည်းနဲ့မှ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

ဒေါက်တာ ဖြိုးသီဟ

(၂၈.၃.၂၀၂၄)

Ref: Narcissistic Personality Disorder: Signs, Traits and Tests - WebMD

*** Dr. Phio Thiha ရဲ့စာမျက်နှာမှ ကူးယူဖော်ပြသည်။ 

မြန်မာဘာသာစကား

 

တရုတ်-တိဗက်မြန်မာဘာသာစကား

မြန်မာဘာသာစကားသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရုံးသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ဗမာလူမျိုးနှင့် ဗမာနွယ်ဝင်(ဓနု၊ အင်းသား၊ တောင်ရိုးနှင့် ယော)တို့၏ ဇာတိစကားဖြစ်သည်။ ဗမာလူမျိုးတို့သည် တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ (Tibeto-Burman Languages) ပြောဆိုသည့် လူမျိုးနွယ်စုကြီးမှ အကြီးဆုံးသော လူမျိုးဖြစ်သည်။ လူဦးရေ ၃၈သန်းကျော်ခန့်သည် မြန်မာဘာသာစကားကို မိခင်ဘာသာစကား အနေဖြင့် သုံး၍ မြန်မာတိုင်းရင်သားများသည် ဒုတိယဘာသာစကား အနေဖြင့် သုံးသည်။

မြန်မာဘာသာစကားသည် တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ အုပ်စုတွင် ပါဝင်သည်။ တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ အုပ်စုသည် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ မိသားစု (Sino-Tibetan Languages Family) ထဲတွင် ပါသည်။ မြန်မာဘာသာသည် တက်ကျသံရှိသော (tonal) ၊ နိမ့်မြင့်အမှတ်အသားရှိ (pitch-register) ဖြစ်သော၊ ဧကဝဏ္ဏစကားလုံး (monosyllabic) အလွန်များသော ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ကတ္တား-ကံ-တြိယာ စကားလုံးအစီအစဉ်ဖြင့် ရေးသော သရုပ်ခွဲဘာသာစကား (analytic language) လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာအက္ခရာများသည် ဗြာဟ္မီအက္ခရာ မှ ဆင်းသက်လာသည်။

အတန်းအစားခွဲခြင်း

မြန်မာဘာသာစကားသည် တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစု ၏ ဗမာနွယ်ဘာသာစကားများ (Burmish languages) မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများထဲတွင် တရုတ်နွယ် ဘာသာစကား (Sinitic) မဟုတ်သည့် ဘာသာစကားများတွင် သုံးစွဲသူ အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများထဲ၌ မြန်မာဘာသာစကားသည် စာပေအရေးအသားစနစ် ပေါ်ထွန်းခဲ့ရာတွင် တရုတ်စာ၊ ပျူစာ၊ တိဗက်စာနှင့် တောင်ဂွတ်စာ တို့နောက် ပဉ္စမမြောက် ဖြစ်သည်။

ဒေသိယစကားများ

ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း တစ်လျောက်တွင် နေထိုင်ကြသော မြန်မာစကား ပြောဆိုသူများသည် ကွဲပြားခြားနားမှု မပြောပလောက်သော စကားလုံးအသုံးအနှုန်း ကွာခြားမှုသာ ရှိသည်။ သို့သော် စံပြုမြန်မာစကားဖြင့် ကွာခြားသည့် ဒေသိယစကား ပြောဆိုသည့် လူနည်းစုများကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘေးအစွန် ဒေသများတွင် တွေ့ရသည်။ အဆိုပါ ဒေသိယစကားများမှာ

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး – ဘိတ်စကား၊ ထားဝယ်စကား၊ ပုလောစကား

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး – ယောစကား

ရှမ်းပြည်နယ် – အင်းသားစကား၊ တောင်ရိုးစကား၊ ဓနုစကား

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပြောဆိုကြသော ရခိုင်စကားနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် ပြောဆိုကြသည့် မရမာစကား များအား မြန်မာ ဒေသိယစကားများအဖြစ် ယူဆကြသလို တခါတရံ သီးခြားဘာသာစကား များအဖြစ်လည်း ယူဆကြသည်။ ရခိုင်စကားသည် ရှေးဟောင်း မြန်မာစကားနှင့် အတူဆုံးဖြစ်သည် ([r] အသံသုံးသေးသည်)။ တနင်္သာရီတိုင်း၏သီးခြားစကားများမှာ သံရပ်ကိုတိုးသည်။ ထားဝယ်ဘာသာသည် [-l-] (ရှေးဟောင်းမြန်မာစာမှ အသုံးပြုသည်) အလယ်သုံးသေးသည်။ စကားအသုံးအနှုန်းနှင့် အသံထွက်များတွင် ကွာခြားမှု ရှိကြသော်လည်း ဗမာဘာသာစကား၏ ဒေသိယစကားများတွင် အပြန်အလှန် နားလည်နိုင်စွမ်း ရှိကြသည်။ အများအားဖြင့် နိမ့်မြင့်သံ လေးမျိုးရှိခြင်းနှင့် ဗျည်းသံများတူခြင်းနှင့် စာရေးသားရန် မြန်မာအက္ခရာများကိုသာ သုံးကြခြင်း စသည်တို့တွင် တူညီကြသည်။

ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းဒေသ

ရန်ကုန်-မန္တလေး တို့တွင် တစ်ဆက်တစ်စပ်တည်း ပြောဆိုကြသော စံပြု မြန်မာစကားသည် ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းတွင် သုံးသော စကားများပင် ဖြစ်သည်။ အထက်မြန်မာပြည်နှင့် အောက်မြန်မာပြည်ကြားအဓိက စကားကွာခြားမှုမှာ အသံထွက်ကွာခြားခြင်း မဟုတ်ဘဲ စကားလုံးရွေးချယ်မှု ကွာခြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဧရာတီမြစ်ဝှမ်းအတွင်း အသံထွက် ကွာခြားမှု အနည်းငယ် ရှိသည်။ ဥပမာ ရဟန်းသံဃာများကို ကပ်လှူသည့် ဆွမ်းကို အထက်မြန်မာပြည်က ဆွမ်း [sʰwáɴ] ဟု စာလုံးပေါင်းအတိုင်း အသံထွက်သော်လည်း အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဆွန်း [sʰʊ́ɴ] ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မန္တလေးတွင် ကျား၊ မ မရွေး မိမိကိုယ်ကို "ကျွန်တော်"ဟု ညွှန်းဆို ပြောကြားလေ့ရှိသည်။ ရန်ကုန်တွင်မူ ‘ကျွန်တော်’ကို အမျိုးသားများသာ သုံးကြပြီး အမျိုးသမီးများက "ကျွန်မ"ဟု သုံးနှုန်းသည်။ အထက်မြန်မာပြည်တွင် မိခင်နှင့် ဖခင်ဘက်မှ ဆွေမျိုးသားချင်းများကို ခွဲခြား ခေါ်ဝေါ်နေဆဲ ရှိပြီး အောက်မြန်မာပြည်တွင်မူ သိသိသာသာ ခွဲခြား ထားခြင်း မရှိပေ။ ဥပမာ အထက်မြန်မာပြည်တွင် ဖခင်၏ အမနှင့် ညီမအား အရီးကြီးနှင့် အရီးလေးဟု လည်းကောင်း၊ မိခင်၏ အမနှင့် ညီမအား ဒေါ်ကြီးနှင့် ဒေါ်လေးဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဒေါ်ကြီးနှင့် ဒေါ်လေးဟုသာ ခေါ်ဝေါ်သည်။

မြန်မာစကားသည် အထက်မြန်မာပြည်တွင် မြစ်ဖျားခံခဲ့သည် ဆိုသော်လည်း ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည့် လေယူလေသိမ်းနှင့် အသုံးအနှုန်းမှာ ရန်ကုန်မြို့မှ လေယူလေသိမ်းနှင့် အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ဖြစ်ရသည်မှာလည်း ရန်ကုန်မြို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် မြို့တော်ဖြစ်လာသည်က တစ်ကြောင်း သတင်းမီဒီယာများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် တစ်ကြောင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် မင်းနေပြည်တော်မှာ မန္တလေးမြို့ဖြစ်သောကြောင့် ယခင်ကမူ မန္တလေးမြို့သူ မြို့သားများ ပြောကြားသည့် လေယူလေသိမ်းကို စံအဖြစ် ယူဆကြသည်။

အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဘာသာစကားပျံ့နှံ့မှု

မြန်မာစကား ပြောသူများ၊ အထူးသဖြင့် ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းတွင် နေထိုင်ကြသူများ ကြားတွင် အပြောစကားသည် မှတ်သားဖွယ်ရာပင် ညီညွတ်တူညီသည်။ အဓိကကျသော ပထမအကြောင်းအရင်းမှာ ရိုးရာ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း ပညာရေး စနစ်ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဘုန်းတော်ကြီးသင်ပညာရေးကျောင်းများသည် ပညာရေးကို များစွာ အားပေးပြီး စကားအပြောအဆို အရေးအသားကောင်းမွန် ညီညွတ်အောင် အလေးထား သင်ကြားပေးသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာပြည်တစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ပြီး ငါးနှစ်အကြာတွင် တစ်ပြည်လုံး ကောက်ယူခဲ့သော သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် နယ်မြေအတွင်း အမျိုးသားများ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းများ ထူးခြားစွာ မြင့်မားနေပြီး ၆၂.၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိသည်။ စာတတ်မြောက်မှု မရှိသေးသော လူနည်းစုလူမျိုးများရှိရာ တောင်ပေါ်ဒေသအချို့ကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ခြင်း မပြုလျှင် ထိုကိန်းဂဏန်းထက် ပိုမိုများမည်ဖြစ်ရာ ထိုခေတ်အခါအနေဖြင့် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းထားဖြစ်သည်။ အထက်မြန်မာပြည်မှ ဗမာမျိုးနွယ် ဗမာစကားပြောသူများ အောက်မြန်မာပြည်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြသည်မှာ များစွာ မကြာသေးသော်လည်း အောက်မြန်မာပြည်တွက်လည်း ​ဗမာလူမျိုးများပျံ့နှံ့နေထိုက်ကြပြီး ၎င်းတို့ကို အောက်သားဟုခေါ်ကြသည်။ ၁၈ ရာစု အလယ်ပိုင်းအထိ အောက်မြန်မာပြည်တွင် မွန်လူမျို၊ ​ဗမာ နှင့်အခြာလူမျိုးများ နေထိုင်ကြပြီး ​ဗမာဘာသာစကားက လွှမ်းမိုးထားသည်။ ၁၇၅၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာစကားပြောသည့် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်က ဟံသာဝတီပြည်ကို အနိုင်ရရှိပြီးနောက် စတင်၍ အောက်မြန်မာပြည်တွင် ဗမာစကားကိုသာ အဓိကထား သုံးစွဲလာကြသည်။ ၁၈၃၀ ခုနှစ်ရောက်သော အခါ ၎င်းဒေသတွင် နေထိုင်သူများ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဗမာ ဟု သတ်မှတ်ပြောဆိုကြသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ အထက်မြန်မာပြည်မှ ဗမာများ ပြောင်း ရွေ့လာခြင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ ကူးပြောင်းခြင်း၊ မွန်လူမျိုးများ ယိုးဒယားသို့ရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ အပြန်အလှန်သွေးနှောခြင်းများကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်တွင် ဆန်ထုတ်လုပ်မှု အရှိန်မြှင့်လာခြင်း၊ အထက်မြန်မာပြည်တွင် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းများကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းမှုမှာ ပိုမိုများပြားလာခဲ့သည်။

ဧရာဝတီ မြစ်ဝှမ်းဒေသ၏ ပြင်ပ

ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းနှင့် ပိုမိုဝေးကွာလေ ဒေသိယစကားများသည် စံပြုမြန်မာဘာသာစကားနှင့် ပိုမိုဝေးကွာလေဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ ယောစကား၊ ပလောစကား၊ ဘိတ်စကား၊ ထားဝယ်နှင့် အင်းသားစကားတို့ ဖြစ်သည်။ စကားအသုံးအနှုန်းနှင့် အသံထွက်ပုံတို့ များစွာ ကွဲပြားသော်လည်း ဒေသိယစကားများသည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခု အပြန်အလှန်လေ့လာနားလည်နိုင်စွမ်း ရှိကြသည်။ အထူးသဖြင့် တနင်္သာရီ ဒေသရှိ စကားများသည် စံပြုမြန်မာစကားနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ပို၍ ရှေးဆန်သည်။ ရှေးဟောင်း မြန်မာစကားတွင်သာ တွေ့ရသော (လဆွဲ – ဥပမာ – အ္လ ) သံသည် စံပြုမြန်မာစကားတွင် မရှိတော့သော်လည်း ထားဝယ်စကားနှင့် အင်းသားစကားများတွင် ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ဘိတ်စကားပြောသူများမှာ ၂၅၀၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး ထားဝယ်စကား ပြောသူများမှာ ၄၀၀၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။

ရခိုင်စကားတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ ရှေးမြန်မာစကားမှ မပြောင်းလဲပဲ ကျန်ရှိနေသော "ရ" သံ [ɹ]ဖြစ်သည်။ ၎င်းအသံသည် ခေတ်ပေါ် စံပြုမြန်မာစကားတွင် "ယ" သံ [j] အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပြီ ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်ခုမှာ 'ဧ' သရသံနှင့် 'ဣ' သရသံတို့ ပေါင်းစပ်သွားခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စံပြုမြန်မာစကားတွင် 'ခွေး' ဆိုသော အသံသည် ရခိုင်စကားသံအားဖြင့် "ခွီး" ဟု အသံထွက်ပါသည်။

အသုံးခွဲခြားခြင်း

မြန်မာဘာသာစကားတွင် အသုံးမူကွဲ နှစ်မျိုးရှိသောကြောင့် စုံတွဲဘာသာစကား (Diglossia) ဖြစ်သည်။

စာပေဟန် – အမြင့်(မြန်မာစာ) → စာကြီးပေကြီးရေးသားခြင်း၊ သတင်းစာများ၊ အစိုးရ ဌာနဆိုင်ရာ ရုံးစာများ၊ ရုပ်သံ ရေဒီယို သတင်းကြေညာခြင်း၊ မိန့်ခွန်းပြောခြင်း စသည်တို့တွင် သုံးနှုန်းသည့် ပုံစံ ဖြစ်သည်။

စကားပြောဟန် – အနိမ့် (မြန်မာစကား) → နေ့စဉ်သုံး စကားပြောဆိုသောပုံစံ၊ သာမန်ရုပ်သံအစီအစဉ်များ၊ ကာတွန်း/ဝတ္ထုများ စသည်တို့တွင် လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ပြောဆိုနေကြသည့် ပုံစံ ဖြစ်သည်။

မြန်မာ စာပေပုံစံသည် သာမန်အားဖြင့် အသုံးမရှိတော့သည့် ရှေးရိုးဆန်သော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စကားလုံးများ (ဥပမာ – ပစ္စည်း၊ဝိဘတ်၊ နာမ်စား၊ သမ္ဗန္ဓ) ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသုံးစွဲလျက် ရှိသည်။ အများအားဖြင့် အရေးပုံစံတွင် သုံးနှုန်းနေသော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စာကားလုံး တို့သည် မြန်မာစကားပြောပုံစံတွင်ရှိသော သဒ္ဒါဆိုင်ရာ စာကားလုံးတို့ဖြင့် လုံးဝ ဆက်စပ်မှုမရှိပါ။ ဥပမာ –

နာမ်စား – (မြန်မာစာ အသုံး) ဤ → (မြန်မာစကား အသုံး) ဒီ

နာမ်စား – (မြန်မာစာ အသုံး) ထို → (မြန်မာစကား အသုံး) ဟို

ဝိဘတ် – (မြန်မာစာ အသုံး) ၌ → (မြန်မာစကား အသုံး) မှာ

ပစ္စည်း – (မြန်မာစာ အသုံး) များ → (မြန်မာစကား အသုံး) တွေ

ပစ္စည်း – (မြန်မာစာ အသုံး) ၏ → (မြန်မာစကား အသုံး) ရဲ့

သမ္ဗန္ဒ – (မြန်မာစာ အသုံး) နှင့် → (မြန်မာစကား အသုံး) နဲ့

သမ္ဗန္ဒ – (မြန်မာစာ အသုံး) လျှင် → (မြန်မာစကား အသုံး) ရင်

စကားပြောဟန်သည် လေးနက်မှု၊ အာဏာခွန်အားနှင့် ခန်းနားထည်ဝါမှု မရှိသောကြောင့် သမိုင်းကြောင်းအားဖြင့် စာရေးသားခြင်းအတွက် စာပေဟန်ကို ပို၍သုံးခဲ့ကြသည်။ ၁၉၆၀ ကျော်အလယ်ပိုင်းနှစ်များမှ စတင်၍ အချို့သော မြန်မာစာရေးဆရာများသည် စာပေဟန်ကို ဖျောက်ဖျက်ပြီး စကားပြောဟန်ဖြင့် အစားထိုးရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ မင်းလတ် ကဲ့သို့ မြန်မာ ဘာသာဗေဒပညာရှင် အချို့က စာပေဟန်မှ ခွဲထွက်ရန်အတွက် အဆိုပြုခဲ့ကြသည်။ စာရေးသားသည့်အခါမှာ စာပေဟန်ကို အတော်များများ အသုံးပြုနေကြ သော်လည်း များမကြာမီကစတင်ပြီး ဟိတ်ဟန်မလိုတဲ့ စာရေးသား ခြင်းကိစ္စတွေမှာ စကားပြောဟန်ကို အသုံးပြုခြင်းဟာ ခေတ်စားလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ယနေ့အခါမှာတော့ ရုပ်သံသတင်း၊ ရုပ်ပြစာအုပ်၊ ကြော်ငြာအရေးအသား စသည့် ကိစ္စတွေမှာ စကားပြောဟန် သို့မဟုတ် ပိုမိုရိုးရှင်းပြီး ပေါ့ပါးတဲ့ စာရေးဟန်တွေကို ပြောင်းလဲ အသုံးပြုနေကြပြီ ဖြစ်သည်။

အပြောစကားမှ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှု အဆင့်အလိုက် စကားလုံးသတ်မှတ်ချက်များနှင့် စကားပြောသူတွေရဲ့ အသက်အရွယ်၊ ဆွေမျိုးတော်စပ်မှု စသည့် အနေအထားအရ အရိုအသေပြု ခေါ်ဝေါ်ရတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေ ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှုကို ပြသရန်အတွက် "ပါတယ်"၊ "ပါခင်ဗျ" စသည့် ဝိဘတ် များကို မကြာခဏ အသုံးပြုကြသည်။ နာမ်စားတွေမှာလည်း အသုံးပုံစံ အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ဆရာ/ဆရာမ၊ အရာရှိ၊ အသက်ကြီးသူ စသည့်သူများအား ခေါ်ဝေါ်ရန်အတွက် ယဉ်ကျေးတဲ့စကားအသုံးအနှုန်းပုံစံတွေ သတ်မှတ်ထားရှိသည်။ ဘာသာရေးနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ရဟန်းသံဃာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောဆိုရေးသားတဲ့ အသုံးအနှုန်းများသည်လည်း သာမန် နေ့စဉ်သုံး စကားပြော အသုံးအနှုန်းများဖြင့် များစွာ ကွာခြားသည်။

တက်ကျသံဘာသာစကား

သွင်ပြင်လက္ခဏာတစ်ခုမှာ မြန်မာဘာသာစကားတွင် အသံအနိမ့်အမြင့်ပြောင်းလျှင် စကားလုံးအဓိပ္ပာယ်ပြောင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ တက်ကျသံကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားတွင် tone ဟုခေါ်သည်။ က၊ ကာ၊ ကား၊ လု၊ လူ၊ လူး၊ ပန့်၊ ပန်၊ ပန်း စသည်ဖြင့် အသံအတက်အကျ ပြောင်းခြင်းသည် တက်ကျသံပြောင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ က၊ ကာ၊ ကား ဟူသော စကားလုံးသုံးလုံးသည် ဗျည်းလည်းတူသည်၊ သရလည်းတူသည်၊ တက်ကျသံသာကွဲပြားသည်။ တက်ကျသံကွဲပြားသည်သာမက စကားလုံးတစ်လုံးစီ၏ အဓိပ္ပာယ်လည်း ကွဲပြားသွားသည်။

သူကနေသည်။

သူကာနေသည်။

သူကားနေသည်။

အထက်ပါဝါကျများတွင်တွေ့ရသည့်အတိုင်း တက်ကျသံပြောင်းပြောရုံဖြင့် အဓိပ္ပာယ်များ ပြောင်းသွားသည်။ ဤဘာသာစကားမျိုးကို တက်ကျသံဘာသာစကားဟု ခေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာဘာသာစကားသည် တက်ကျသံဘာသာစကားဖြစ်သည်။

စကားလုံးအသံထွက်များ

ဤအပိုင်းတွင် နိုင်ငံတကာ အသံထွက်သင်္ကေတ (နိုင်ငံတကာ သဒ္ဒဗေဒအက္ခရာ) များကိုအသုံးပြုထားခြင်းများပါဝသ်သည်။

ဗျည်းများ

အောက်ပါတို့သည် ဗျည်းများဖြစ်ကြ၍ ဗျည်းစစ်စစ်ကို ပုံဖော်ရာ၌ "က်၊ ခ်၊ ဂ်..." ဟုရေးသားရသော်လည်း အမြင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဖတ်ရှုမှု လွယ်ကူစေရန် "က၊ ခ၊ ဂ..." ဟူ၍သာ ဇယားများထဲ၌ ဖော်ပြထားသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ နှုတ်ခမ်း, သွား ...

ဂျန်နီနှင့် စန်းစန်းနှင်းထွန်း (Jenny & San San Hnin Tun (2016:15)) တို့အရ 'သ' ၏ သင်္ကေတဖြစ်သော θ နှင့် ð တို့သည် ပွတ်တိုက်ဗျည်းများ (/θ, ð/) များဖြစ်ကြ၍ ထိုသင်္ကေတများနေရာ၌ သွားဌာန်ရပ်သံများဖြစ်သော (/t̪, d̪/) ကိုသာသုံးသင့်သည်ဟု ဆိုသည်။

(သရရွေ့) သွားရင်းဗျည်း 'ရ်' (/ɹ/) သည် မွေးစားစကားလုံးအချို့တွင် 'ယ်' နေရာ၌ အစားထိုး(တူညီသော) ဗျည်းဖြစ်နိုင်သည်။

​နောက်ဆုံးနှာသံ /ɰ̃/ သည် မူရင်းနောက်ဆုံးနှာသံ လေးခုဖြစ်သော ⟨မ်⟩ /m/, ⟨န်⟩ /n/, ⟨ဉ်⟩ /ɲ/, ⟨င်⟩ /ŋ/ တို့နှင့် လျှာဖျားကော့ဗျည်း ⟨ဏ⟩ /ɳ/ (ပါဠိစာလုံးများ၌သုံးစွဲ) အတွက် အစားထိုးရေးသားနိုင်ကာ နှာသံပြုသင်္ကေတ သေးသေးတင် (ံ) သည် က→ကံ ဟု နှာသံပြရာတွင်သုံးစွဲကြ၍ အများအားဖြင့် နှာသံလယ်နေရာကို အစားထိုးနိုင်လေသည်။ ဥပမာ တံခါး (တန်ခါး, tankhá) ၊ တံတား (တန်တား, tantá) တို့နှင့် ပါဠိနှင့် မူရင်းမြန်မာစကားရှိ ⟨မ်⟩ ကိုလည်း အစားထိုးနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ငံ (ငမ်, ngam) ၊ သုံး (သုမ်း, thóum) ၊ ဆုံး (ဆုံးမ်, sóum) တို့ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း 'ည်' နေရာကိုမူ အစားမထိုးနိုင်ပေ။ 'ည' ကို နှာသံအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုထားသောကြောင့်ဖြစ်ကာ 'ည်' သည် အရှေ့အဖွင့်/ပွင့် သရများဖြစ်သော အီး ([iː])၊ အဲ ([eː]) (သို့) အေး ([ɛː]) တို့နှင့် ပို၍ နီးစပ်သည်။

နောက်ဆုံးနှာသံကို သရ၏နှာသံအဖြစ် သတ်မှတ်ယူဆကြသည်။ သံရင်းမျိုးပြားအရ 'လေလမ်းကြောင်းပိတ်ရပ်သံများ'၏ အရှေ့တွင် နှာသံအဖြစ်တည်ရှိနိုင်သည်။ သာဓကပြရလျှင် မုန်တိုင်း (မုန်ဒိုင်း) ကို သဒ္ဒဗေဒပုံစံဖြင့် /mòʊɰ̃dáɪɰ̃/ ဟုရေးသားထားသည်ကို အသံထွက်ကြသည်မှာ [mõ̀ũndã́ĩ] အဖြစ် အသံပြုကြလေသည်။

သရများ

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ လုံးချင်းသရ, သရတွဲ ...

သရတွဲများကို ပြသရာ၌ တစ်လုံးချင်းစီ၏ အသံကို ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအသံနှစ်ခုသည် ပူးပေါင်း၍ လျင်မြန်စွာရွတ်ဆိုရသည်။ ဥပမာ : /eiʔ/ ဆိုလျှင် အိတ်/အိပ် ၊ /ouʔ/ ဆိုလျှင် အုတ်/အုပ် ၊ /aũ/ ဆိုလျှင် အောင် စသဖြင့်ဖြစ်၏ ။

လေးသံ

မြန်မာဘာသာ သံနေသံထားဘာသာဖြစ်တော့ phonemic ခြားနားချက် သရအသံပေါ်မှာမူတည်သည်။ မြန်မာဘာသာမှာ အသံခြားနားချက်များက လေသံ၊ phonation၊ အသံအ‌ရှိန်၊ အဓွန့်၊ နှင့် သရအရည် အားလုံးပေါ်မှာလည်းမူတည်သည်။ အသံခြားနားချက်လေးခုရှိသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ အသံနာမည်, IPA ...

နမူနာမှာ ‌အသံတွေစကားလုံများ၏ အဓိပ္ပယ်ပျောင်းသည်။

နိမ့်သံ /kʰà/ (ခါ)

တက်သံ /kʰá/ (ခါး)

သက်သံ /kʰa̰/ (ခ)

တိုင်သံ /kʰaʔ/ (ခတ်)

/N/ ပါတဲ့ဝဏ္ဏမှာ တိုင်သံမပါဘူး။

နိမ့်သံ /kʰàN/ (ခံ)

တက်သံ /kʰáN/ (ခန်း)

သက်သံ /kʰa̰N/ (ခန့်)

အက္ခရာ

အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသောဆောင်းပါးများ - မြန်မာအက္ခရာ နှင့် မြန်မာအက္ခရာသမိုင်း

မြန်မာအက္ခရာနမူနာများ

ဝေါဟာရ

မြန်မာဝေါဟာရ အများစုသည် တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ (Tibeto-Burman) စကားမျိုးနွယ်ဝင်ဖြစ်ပြီး ဧကဝဏ္ဏစကားလုံး(monosyllabic) ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ။ သို့ပေမဲ့ အချို့ဝေါဟာရများ အထူးသဖြင့် မွေးစားဝေါဟာရများမှာမူ အသံ တစ်သံထက် ပိုထွက်လေ့ရှိသည်။ မွေးစားဝေါဟာရများမှာ များသောအားဖြင့် နာမ် ပုံစံနများ ဖြစ်ကြသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ကျမ်းစာပေ ဘာသာစကားဖြစ်သော ပါဠိဘာသာစကားသည် မြန်မာဘာသာစကားအပေါ် အထူးလွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မြန်မာလူ့အဖွဲ့အစည်းအား ဗုဒ္ဓဘာသာက အထူးလွှမ်းမိုးခြင်း၊ မြန်မာဘာသာစကားနှင့် ပါဠိဘာသာစကားကြား ဆင်တူသည့် အသံထွက်စနစ် ရှိခြင်း၊ မြန်မာစာရေးစနစ် ကိုအသုံးပြု၍ ပါဠိဘာသာစကားကို လုံးဝတိတိကျကျ ရေးသားနိုင်ခြင်း စသည့်အချက်များကြောင့် ဖြစ်သည်။ ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသော မွေးစားစကားလုံးများသည် ဘာသာတရား၊ အစိုးရ၊ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံ တို့နှင့် ဆက်နွယ်လေ့ ရှိသည်။ ပါဠိစကားလုံးများကို မွေးစားရာတွင် ပုံစံ လေးမျိုးဖြင့် မွေးစားသည်။

တိုက်ရိုက်မွေးစားခြင်း – ပါဠိစကားလုံးအား မူရင်း ပါဠိအတိုင်း ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ဒေါသ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ဒေါသ"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "လောဘ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "လောဘ"

အတိုကောက်မွေးစားခြင်း – ပါဠိစကားလုံးအား အတိုချုံ့၍ ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ကမ္မ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ကံ"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "အရုဏ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "အာရုဏ်"

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "ကုသလ" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "ကုသိုလ်"

နှစ်ခါမွေးစားခြင်း – မူရင်းပါဠိစကားလုံးအား မတူညီတဲ့ မြန်မာစကားလုံးနှစ်မျိုးအတွက် ယူသုံးသည်

ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် "မာန" → မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် "မာန" နှင့် "မာန်"

ပေါင်းစပ်မွေးစားခြင်း – မြန်မာစကားလုံးနှင့် ပါဠိစကားလုံးများအား ရောစပ်၍ စကားလုံးအသစ် တီထွင် အသုံးပြုသည်

လေယာဉ်ပျံ – လေ←(မြန်မာစကားလုံး) + ယာဉ်←(ပါဠိစကားလုံး) + ပျံ←(မြန်မာစကားလုံး)

အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မွေးစားစကားလုံးများသည် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ၊ တိုင်းတာ ခြင်တွယ်ခြင်း၊ ခေတ်သစ် ပညာရပ်များနှင့် ဆက်နွယ်သည်။

မွန်ဘာသာသည် မြန်မာဘာသာအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု မရှိသောကြောင့် မွန်ဘာသာမှ မွေးစားထားသော ဝေါဟာရများနှင့် မြန်မာ ဝေါဟာရများကို ခွဲခြားနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှသည်။

သင်္သကရိုက်ဘာသာ (ဘာသာတရား)၊ တရုတ်ဘာသာ (ကစားနည်းနှင့် အစားအသောက်) နှင့် ဟိန္ဒီဘာသာ (အစားအသောက်၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး) မွေးစားစကားလုံးများကိုလည်း တွေ့ရသည်။

တစ်ခြားဘာသာများမှ မွေးစားထားသည့် မြန်မာဝေါဟာရများလည်း ရှိသေးသည်။

နောက်ထပ် အချက်အလက်များ ဘာသာ, နံပါတ် (မွေးစားစကာလုံ၊ နာမ်မှ) ...

သာဓက –

ဒုက္ခ ([doʔkʰa̰]) – ပါဠိ "dukkha"

ရေဒီယို ([rèdìjò]) – အင်္ဂလိပ် "radio"

စနစ် ([səniʔ]) – မွန် "စ္နတ်‌"

ကော်ပြန့် ([kɔ̀pja̰n]) – အင်္ကျီတို (ဖူကျန့်) တရုတ် 潤餅 (jūn-piáⁿ)

ဇနီး ([zəní]) – ဟိန္ဒီ पत्नी (jani)

ခေါက်ဆွဲ ([kʰaʊʔ sʰwé]) – ရှမ်း "ၶဝ်ႈသွႆး"

ပေ ([pè]) – ပေါ်တူဂယ် pé

အလံ ([əlàn]) – အာရပ် alam

ပြင်ပလင့်ခ်များ

Burmese/Myanmar script and pronunciation at Omniglot

Myanmar Unicode Character Picker Archived 9 December 2012 at Archive.is

Myanmar Unicode Implementation Public Awareness Archived 2 January 2014 at the Wayback Machine.

Myanmar3 keyboard layout Archived 17 September 2008 at the Wayback Machine.

myWin2.2 Archived 20 August 2008 at the Wayback Machine.

Fonts supporting Burmese characters

Burmese Wikipedia:Font page

Burmese Unicode & NLP Research Centre Archived 9 February 2006 at the Wayback Machine.

Parabaik Myanmar Unicode Project GPLed and OFLed Archived 9 February 2008 at the Wayback Machine.

Myanmar-English Unicode dictionary

ကျမ်းကိုး

မြန်မာဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်း

 - ဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်းဆိုသည်မှာ အဘိဓာန်ထက်ပိုမိုကျယ်ပြန့်ပြီး ဘာသာစကားတစ်ခု၏ ဝေါဟာရများကို ဘာသာဗေဒနည်းအရ အသေးစိတ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ဘာသာစကား၏ အလွန်အသုံးဝင်သော အရင်းအမြစ်များကို ထိန်းသိမ်းပေးထားနိုင်ခြင်း၊ စကားလုံး တစ်လုံးချင်းစီကို သာမက ယင်းစကားလုံးနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသော စကားလုံးများကို လေ့လာနိုင်ခြင်း စသည့် အဘိဓာန်တစ်ခုထက် ပိုမိုလေးနက်သော အသုံးဝင်မှုများ ပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဝေါဟာရသရုပ်ခွဲကျမ်းသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၊ ဘာသာစကားတစ်ခုအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြောဆိုအသုံးပြုနေသည့် ဘာသာစကားများမှာ ၁၀၀ ခန့်ရှိသည်။ မြန်မာဘာသာစကား ကို လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့် ပြောဆိုအသုံးပြုကြပြီး ရုံးသုံးဘာသာစကားလည်းဖြစ်သည်။

တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများ

တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား မိသားစုကို အချို့က တိဗက်-ဗမာနွယ် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ထရန်စ်-ဟိမာလေးယန်း ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် ဘာသာစကား ၄၀၀ ကျော်ပါဝင်ပြီး အရှေ့အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှနှင့် တောင်အာရှဒေသများတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။ အင်ဒို-ယူရိုပီယန် ဘာသာစကားများပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အသုံးပြုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်-တိဗက်နွယ် ဘာသာစကားများတွင် မိခင်ဘာသာစကားအဖြစ် အများဆုံးသော ဘာသာစကားများမှာ တရုတ်ဘာသာစကား အမျိုးမျိုး၊ ဗမာ ဘာသာစကား နှင့် တိဘက်ဘာသာစကား တို့ဖြစ်ကြသည်။ တရုတ်-တိဘက်နွယ် ဘာသာစကား အတော်များများကို ဝေးလံသော တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်ရှိသော လူမျိုးစုလေးများက ပြောဆိုလျက် ရှိကြပြီး ယင်းတို့နှင့်ပက်သက်သော မှတ်တမ်းမှတ်ရာများ နည်းပါးသည်။

#generalknowledgeforburmese